Πυκνώνουν τα σύννεφα πάνω από τις ελληνικές τράπεζες, η απειλή των NPLs και οι φόβοι του bail-in

Τα μήνυμα των stress tests το πήραμε, και ήταν ηχηρό. Όσο και αν η ΕΚΤ και ο SSM προσπάθησαν να κατευνάσουν τους φόβους και τις ανησυχίες γύρω από τα κενά και τα προβλήματα των ευρωπαϊκών τραπεζών, οι αγορές «διάβασαν» τα αποτελέσματα και δεν τους έδωσαν εξιτήριο… υγείας, αν κρίνουμε από την αντίδραση των αγορών από την πρώτη κιόλας «εργάσιμη» ημέρα.

Η Daniele Nouy, επικεφαλής του Εποπτικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, δήλωσε ότι ο τραπεζικός τομέας είναι σήμερα πιο ανθεκτικός και μπορεί να απορροφά καλύτερα τις οικονομικές διαταραχές από ό,τι δύο χρόνια πριν, ωστόσο οι επενδυτές δεν πείστηκαν και έβγαλαν το δικό τους συμπέρασμα: ότι τα stress tests απέτυχαν και ότι πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες είναι μεγάλοι και συστημικοί ασθενείς.

Τα τεστ απέτυχαν να δώσουν την πραγματική εικόνα των τραπεζών αφού ήταν πολύ πιο ήπια από ότι η κατάσταση της σημερινής οικονομίας προστάζει, και επίσης είχαν σοβαρές και καθοριστικές ελλείψεις.

Κατ’ αρχήν δεν αποτιμήθηκε ο αντίκτυπος των παρατεταμένα αρνητικών επιτοκίων της ΕΚΤ στα κεφάλαια των τραπεζών καθώς και στην κερδοφορία τους. Επίσης, τα stress tests δεν έλαβαν υπόψη την πτώση των αποδόσεων των ομολόγων σε ιστορικά χαμηλά και αρνητικά επίπεδα το οποίο εκτός του ότι είναι άσχημο νέο για τους επενδυτές, αποτελεί ένα τεράστιο χτύπημα στον αδύναμο χρηματοπιστωτικό τομέα της Ευρώπης και ειδικά σε εκείνες τις τράπεζες που έχουν μεγάλες θέσεις σε κρατικά ομόλογα.

Επιπλέον, σε αντίθεση με το 2014, τα stress tests δεν συνοδεύονται από αξιολόγηση της ποιότητας του ενεργητικού, η οποία θα μπορούσε να έχει επηρεάσει σημαντικά τις τρέχουσες αποτιμήσεις των περιουσιακών στοιχείων, ιδιαίτερα των μη εξυπηρετούμενων δανείων, στους ισολογισμούς των τραπεζών.

Και τέλος δεν αποτιμήθηκε η επίδραση γεγονότων-σοκ τα οποία ωστόσο είναι υπαρκτά και θα συνεχίσουν να πλήττουν για πολλά χρόνια την οικονομία και των ευρωσύστημα,, όπως το Brexit. Οι πιθανές οικονομικές επιπτώσεις του Brexit θα αναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες να διατηρήσουν τα επιτόκια σε χαμηλότερα επίπεδα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, κάτι που θα βαρύνει σε μεγάλο βαθμό τα κέρδη των τραπεζών, οι οποίες βασίζονται στα υψηλότερα επιτόκια για να βγάλουν κέρδος όταν δανείζουν.

Ουσιαστικά λοιπόν, τα stress tests δεν δοκίμασαν τις αντιστάσεις των τραπεζών στην… πραγματικότητα και στα σημερινά δεδομένα τα οποία αποτελούν και εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες για το τραπεζικό σύστημα.

Έτσι, η ΕΚΤ δεν έπεισε και δεν κατάφερε ούτε στο ελάχιστο τον βασικό στόχο που είναι η επιστροφή της εμπιστοσύνης των επενδυτών στις ευρωπαϊκές τράπεζες. Οκτώ χρόνια μετά την κατάρρευση της Lehman, η Ευρώπη βρίσκεται σε εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση και ο φόβος τραπεζικού ντόμινο καθώς και ο κίνδυνος για bail in, με το βουνό των NPLs στην Ευρώπη να ξεπερνά το 1,2 τρις ευρώ, απειλεί να διαλύσει ότι έσωσε ο Ντράγκι ακριβώς τέσσερα χρόνια πριν με το «whatever it takes».

Η Ιταλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στην ευρωζώνη και ένα bank run θα μπορούσε γρήγορα να εξαπλωθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και να πυροδοτήσει έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο.

Και σε αυτή την εικόνα «ανήκουν» και ο ελληνικές τράπεζες, οι οποίες μπορεί μαζί με τις πορτογαλικές να μην συμμετείχαν στα stress tests, ωστόσο έρχεται η… ώρα τους πολύ σύντομα, και όπως μας έχει προϊδεάσει η ΕΒΑ, τα δικά τους τεστ αντοχής θα γίνουν με παρόμοια μεθοδολογία και με ιδιαίτερη έμφαση στα κόκκινα δάνεια. Επίσης, δεν θα είναι καθόλου απίθανο η ΕΒΑ αυτή τη φορά να… φροντίσει να διορθώσει για τις ελλείψεις που είχε στα stress tests των  51 μεγαλύτερων τραπεζών και να «ανεβάσει» το stress στα tests των μικρότερων τραπεζών της ευρωζώνης.

Ήδη ο ελληνικές τράπεζες έχουν πάρει ένα αρκετά δυνατό μήνυμα αυτές τις ημέρες για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων, βλέποντας το χτύπημα που δέχθηκε η Monte dei Paschi. Και στην περίπτωση της Ελλάδας, η οποία δεν είναι συστημικά σημαντική όπως η Ιταλία, κανένας δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα «δοκιμαστεί» το bail in, για να… μαθαίνουν οι επόμενοι.

Άλλωστε το σκηνικό έχει ήδη στηθεί. Τα capital controls είναι σε ισχύ, το ΔΝΤ έχει ήδη προειδοποιήσει πριν μήνες για νέα ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικό τραπεζών – και από τότε τα πράγματα έχουν χειροτερέψει, και το QE δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα αν δεν κλείσει η β’ αξιολόγηση.

Το θέμα με την εξαγορά των κόκκινων δανείων δεν είναι καθόλου απλό. Τα ξένα funds δεν θα τα αγοράσουν αν δεν τους προσφερθούν εξευτελιστικές τιμές, και όσο μεγαλώνει η ύφεση της οικονομίας και των επιχειρήσεων τόσο θα μεγαλώνει και το βουνό των κόκκινων δανείων.

Και αν τελικά πουληθούν τα NPLs σε χαμηλές τιμές τότε οι τράπεζες θα είναι αντιμέτωπες με σοβαρές ζημιές και κεφαλαιακές ελλείψεις. Και από εκεί και στο εξής είναι το χέρι το ξένων πια διοικήσεων για το πού και πώς θα βρουν ιδιωτικά κεφάλαια για να αποφευχθεί το κούρεμα των καταθέσεων που πλέον αποτελεί νόμο για την E.E.