“Σήμερα καθώς χάσαμε όλα τα ουσιαστικά- μείναμε μόνο με τις προθέσεις”

“Σήμερα καθώς χάσαμε όλα τα ουσιαστικά- μείναμε μόνο με τις προθέσεις”, έγραψε στη “Γραμματική” του ο Απόστολος Μαγγανάρης.

Διορατικός και πρωτοπόρος, ο “αρχιτέκτονας” των περιοδικών, κι εκείνος που εισήγαγε και προσάρμοσε δυτικούς νεοτερισμούς του εντύπου τύπου στις ανάγκες της ελληνικής πραγματικότητας. Επαναστατικός κι ανεξάρτητο πνεύμα, συμμετείχε στην πρώτη απεργία δημοσιογράφων του περιοδικού “Εβδομάδας”, ο Μαγγανάρης διαμόρφωσε την ποιητική του φωνή μέσα από τον έντονο στοχασμό και τη βαθιά προσωπική ματιά. Ασπαζόμενος τον ελεύθερο ρυθμό του ρεύματος της “γενιάς του 30’,” γράφει χωρίς μέτρο, αλλά και “χωρίς μέτρα και σταθμά” αποδίδοντας με αμεσότητα τη σκέψη του. Τοποθετεί τη “γραμματική” στους “θυρεούς” του. Έργο, που το χαρακτηρίζει υπαρξιακή αγωνία, εκφρασμένη με λιτό αλλά βαθιά ουσιαστικό λόγο.

Σήμερα, κατά τον Μαγγανάρη, έχουμε μείνει μόνο με τις προθέσεις – απλώς υπονοούμενα χωρίς βάθος, επιδιώξεις χωρίς νόημα. Με τον τίτλο «Από τη Γραμματική», ο ποιητής καταφέρνει να παίξει με το νόημα των λέξεων, και να μεταφέρει τον αναγνώστη σε ένα ταξίδι εξερεύνησης της ουσίας. Έτσι, από τη μια έχουμε τα ουσιαστικά, ως ξεκάθαρες μονάδες νοήματος σε μία πρόταση. Με τον ίδιο τρόπο και στη ζωή, τα ουσιαστικά ως σταθερές αξίες -έννοιες αληθινές και διαρκείς, φαίνεται να χάνονται μέσα στον κατακλυσμό της πληροφορίας και του εφήμερου, του αναλώσιμου, του παροδικού. Οι προθέσεις, από την άλλη, από μόνες τους -ακόμη και γραμματικά- δεν στέκουν. Είναι ελλιπείς κι εξαρτώμενες από τα ουσιαστικά, καθώς αποκτούν νόημα μόνο πλάι τους, με σκοπό τους να τα προσδιορίσουν. Έτσι και στη ζωή. Οι προθέσεις είναι κάτι το ασταθές και μεταβλητό – παραπέμπουν σε μια επιθυμία που σπάνια μετατρέπεται σε ουσία, σε κάτι μόνιμο και απτό.

Σήμερα μείναμε με την πρόθεση της αγάπης, την πρόθεση της επιτυχίας, της ελευθερίας, της αυθεντικότητας. Προσπαθούμε να παρουσιάσουμε μια εικόνα του εαυτού μας που δεν αντιστοιχεί στην πραγματική μας υπόσταση. Οι προθέσεις, οι υποσχέσεις, τα φιλόδοξα σχέδια και οι στόχοι παραμένουν συχνά ανεκπλήρωτοι, ενώ η πραγματική αξία των ανθρώπινων σχέσεων κι εμπειριών υποβαθμίζεται. Η ειλικρίνειά μας δεν είναι ειλικρινής, η ακεραιότητά μας δεν είναι ακέραιη, η ανιδιοτέλειά μας δεν είναι ανιδιοτελής. Οι έννοιες που κάποτε ήταν πλήρεις, πλέον γίνονται κενές· οι πράξεις μας χάνουν την αλήθεια τους. Καθώς παραμερίζουμε την αυθεντικότητα, παραμένουμε με ψευδαισθήσεις· καθώς εγκαταλείπουμε την ουσία, απομένουμε με σκιές. Ζούμε στην αβεβαιότητα και μιλάμε για βεβαιότητες, λαχταρώντας σχέσεις που δεν συνδέουν, και αξίες που δεν είναι διαχρονικές. Έτσι, όσο χάνουμε τα ουσιαστικά, τόσο μένουμε με τις λέξεις, που μοιάζουν γεμάτες αλλά ηχούν κούφιες, και με τους ανθρώπους, που μοιάζουν μαζί μας, αλλά απομένουν μόνοι.

Μέσα από ένα απλό, αλλά βαθύ λογοπαίγνιο, ο Μαγγανάρης μας καλεί να δούμε πώς η ίδια η γραμματική της ζωής έχει αλλάξει από κάτι γεμάτο ουσία, σε κάτι επιφανειακό. Το ποίημά του ως μια φωνή διαμαρτυρίας για τη σύγχρονη κατάσταση, θέτει μια πρόκληση: πώς μπορούμε να ανακτήσουμε τα ουσιαστικά της ζωής, να βρούμε και πάλι το νόημα μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο επιφάνεια; Ο Μαγγανάρης μάς κινητοποιεί να αναγνωρίσουμε την ανάγκη για αλήθεια και ουσία στη ζωή μας, και να αποτινάξουμε την κενότητα που χαρακτηρίζει τη σύγχρονη εποχή. Η απώλεια των ουσιαστικών είναι μια υπενθύμιση της ευθραυστότητας του ατόμου σε μια κοινωνία που συχνά μοιάζει να αγνοεί την ουσία και να προσκολλάται στην επιφάνεια. Χρησιμοποιώντας την ποίηση ως μέσο εξερεύνησης των βαθύτερων πτυχών της ανθρώπινης εμπειρίας, ο ποιητής απευθύνεται περισσότερα από σαράντα χρόνια μετά στον σύγχρονο άνθρωπο στοχεύοντας στον πυρήνα της ύπαρξής του σε μια εποχή που η ατομική και κοινωνική ταυτότητα χάνουν συχνά τον προσανατολισμό τους. Στη “Γραμματική” του, ο Απόστολος Μαγγανάρης δεν ασκεί απλώς ένα λεκτικό παιχνίδι ή μια επιφανειακή παρατήρηση της κοινωνίας. Προσκαλεί και προκαλεί σε εσωτερικό διάλογο για την αμφισβήτηση των δεδομένων. Ο Μαγγανάρης καταφέρνει να κάνει τον λόγο του διαχρονικό και ηχηρό. Η ποίησή του γίνεται έτσι ένας καθρέφτης που δεν μας δείχνει μόνο τον κόσμο γύρω μας, αλλά και τις βαθύτερες υπαρξιακές ανησυχίες που συχνά αποφεύγουμε να αντιμετωπίσουμε. Ας αποδεχτούμε την πρόκληση-πρόσκλησή του με θάρρος, και ας κοιτάξουμε μέσα μας.