Καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωρά με τις αυξήσεις των επιτοκίων για να χαλιναγωγήσει τον πληθωρισμό, το ντιμπέιτ για τη μείωση του ισολογισμού της, δηλαδή τη συρρίκνωση των θέσεων στα ομόλογα που έχει αγοράσει υπό το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης APP – ή την ποσοτική σύσφιγξη (QT,) έχει ξεκινήσει.

Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, έχει δηλώσει πως αυτή η διαδικασία θα ληφθεί υπόψη όταν «ομαλοποιηθούν» τα επιτόκια πολιτικής, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις θα ξεκινήσει στις αρχές του 2023 και αφού τα επιτόκια έχουν φτάσει κοντά στο 2%. Στη συνεδρίαση αυτής της εβδομάδας οι αγορές θα πάρουν μία πρώτη «γεύση» σχετικά με τις προθέσεις της κεντρικής τράπεζας σε αυτό το μέτωπο.

Η ΕΚΤ έχει αγοράσει την τελευταία δεκαετία 5,1 τρις ευρώ ομόλογα της ευρωζώνης, με την αξία του χαρτοφυλακίου του προγράμματος APP να αγγίζει τα 3,3 τρις ευρώ, ενώ πλέον  είναι αντιμέτωπη με πληθωρισμό ρεκόρ και προχωρά με ταχύτητα στις αυξήσεις επιτοκίων. Το επιτόκιο καταθέσεων διαμορφώνεται στο 0,75% από αρνητικό μόλις πριν λίγους μήνες, και στη συνεδρίαση της εβδομάδας που έρχεται, η κεντρική τράπεζα αναμένεται να παραδώσει άλλη μία επιθετική αύξηση.

Καθώς το επιτόκιο εκτιμάται να αγγίξει το 2% στα τέλη του 2022, οι επανεπενδύσεις του APP θα πρέπει να σταματήσουν ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την μείωση του προγράμματος. Τα «γεράκια» του Δ.Σ έχουν ξεκαθαρίσει το τελευταίο διάστημα πως η εστίασή τους στρέφεται προς την ανάγκη μείωσης του ισολογισμού της ΕΚΤ, ενώ η Λαγκάρντ, στο πλαίσιο της ετήσιας συνεδρίασης του Διεθνούς Χρηματοοικονομικού Ινστιτούτου IIF στην Ουάσιγκτον δήλωσε πως αν και οι αυξήσεις επιτοκίων παραμένουν το πιο κατάλληλο εργαλείο ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής, τόνισε πως «οι συζητήσεις για το QT έχουν ξεκινήσει και θα συνεχιστούν».

Ο κεντρικός τραπεζίτης της Ολλανδίας, Κλάας Κνοτ, κάλεσε πρόσφατα την ΕΚΤ να ακολουθήσει την Fed αφήνοντας ορισμένα από τα ομόλογά να λήξουν χωρίς να τα αντικαταστήσει «Μόλις ολοκληρώσουμε την πορεία προς την ομαλοποίηση των επιτοκίων πολιτικής μας, είναι αρκετά σαφές ότι, τότε, και η μείωση των θέσεων μας στα ομόλογα θα πρέπει να γίνει μέρος του μείγματος μέσων μας», τόνισε.

Ο πρόεδρος της Bundesbank Χοακίμ Νάγκελ έχει διαμηνύσει πως η ΕΚΤ θα πρέπει να προχωρήσει σε μια «ισχυρή» αύξηση των επιτοκίων στην επόμενη συνεδρίαση και να αρχίσει να μειώνει τις τεράστιες θέσεις της στα ομόλογα το 2023 για να καταπολεμήσει τον επίμονα υψηλό πληθωρισμό.

Ο Γάλλος κεντρικός τραπεζίτης Φρανσουά Βιλερουά Ντε Γκαλό, σε πρόσφατη ομιλία του στη Νέα Υόρκη, τόνισε πως τα επιτόκια της ΕΚΤ θα πρέπει να φτάσουν περίπου το 2% έως το τέλος του 2022, με το Δ.Σ να εφαρμόζει απότομες αυξήσεις, προτού υιοθετήσει μια πιο ευέλικτη προσέγγιση και ενδεχομένως ξεκινήσει μια προσεκτική συρρίκνωση του ισολογισμού της σε μεταγενέστερο στάδιο και αφού αποπληρωθούν τα δάνεια TLTRO. Επεσήμανε πως το ουδέτερο επιτόκιο, το επίπεδο δηλαδή που ούτε τονώνει ούτε επιβραδύνει την οικονομία, είναι «λίγο χαμηλότερα του 2%» και υποστήριξε ότι τα επιτόκια πάνω από αυτό το επίπεδο «δεν θα ήταν συνεπή με τη διατήρηση ενός πολύ μεγάλου ισολογισμού». Σε συνέντευξη του στους FT πριν μερικές μέρες ο Βιλερουά δήλωσε ότι «από τα τέλη του τρέχοντος έτους η ΕΚΤ θα μπορούσε να σταματήσει να αντικαθιστά ορισμένα από τα ομόλογα που λήγουν στο πλαίσιο του προγράμματος αγοράς περιουσιακών στοιχείων ύψους 3,26 τρισεκατομμυρίων ευρώ».

Σε κάθε περίπτωση το πρώτο βήμα για το QT είναι ο τερματισμός των επανεπενδύσεων του APP και μετά η μείωση των θέσεων της ΕΚΤ στα κρατικά και τα εταιρικά ομόλογα που έχει αγοράσει υπό αυτό πρόγραμμα. Σύμφωνα με αναφορές, η ΕΚΤ ήδη έχει θέσει τις βάσεις για αυτό, και αναμένεται στη συνεδρίαση της Πέμπτης να αλλάξει τη διατύπωση για την πορεία των επανεπενδύσεων του APP στην ανακοίνωση της. Αυτό σημαίνει πως είναι πιθανό ένα πιο λεπτομερές σχέδιο να ανακοινωθεί στις συνεδριάσεις του Δεκεμβρίου ή του Φεβρουαρίου, με την εκκίνηση του QT να τοποθετείται στο β’ τρίμηνο του 2023.  Οι συζητήσεις δεν επηρεάζουν το έκτακτο πρόγραμμα PEPP, και άρα δεν αφορούν – άμεσα τουλάχιστον – τα ελληνικά ομόλογα, με τις ευέλικτες επανεπενδύσεις να συνεχίζονται έως το 2024.

Η πρόσφατη αναταραχή στη Βρετανία, η οποία ανάγκασε την Τράπεζα της Αγγλίας να παρέμβει στην αγορά και να προχωρήσει σε ένα προσωρινό QE αντί για το QT που είχε προγραμματίσει (μια το οποίο τελικά ξεκινά την 1η Νοεμβρίου), προβληματίζει πάντως ορισμένα μέλη του Δ.Σ, με όλους ωστόσο να συμφωνούν ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις αυξήσεις επιτοκίων. Όπως παρατήρησε ο Κνοτ, οι αγορές ομολόγων έχουν γίνει πιο ευαίσθητες στα ζητήματα βιωσιμότητας του χρέους, και ως εκ τούτου «μια διαδικασία όπως το QT – θα πρέπει να είναι προβλέψιμη, θα πρέπει να είναι σταδιακή, θα πρέπει να είναι έστω και λίγο βαρετή».

Οι αναλυτές ωστόσο προειδοποιούν ότι το QT μπορεί να προκαλέσει μία νέα κρίση στην ευρωζώνη. Όπως σημειώνει η ING, οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν ήδη αυξηθεί σημαντικά τους τελευταίους μήνες χωρίς, ενώ δεδομένης της πολύ αβέβαιης οικονομικής προοπτικής και της μεγαλύτερης πίεσης στις κυβερνήσεις να παράσχουν πρόσθετα δημοσιονομικά κίνητρα, το QT στην τρέχουσα συγκυρία θα μπορούσε να προκαλέσει μια αδικαιολόγητη διεύρυνση των spreads, δηλαδή μια νέα κρίση. Παράλληλα, όπως προειδοποιεί, μία πρόωρη απόφαση για το QT θα μπορούσε να ανεβάσει τον πήχη για την ενεργοποίηση του νέου εργαλείου της ΕΚΤ, το TPI, ακόμη πιο ψηλά, μια εξέλιξη που θα μπορούσε πραγματικά να πυροδοτήσει μια νέα κρίση.

Από την πλευρά της η Bank of America επισημαίνει πως το QT θα ασκήσει πιέσεις στις κυβερνήσεις για εκδόσεις ομολόγων και θα περιπλέξει τα σχέδια δανειακής στρατηγικής, τη στιγμή που η προσφορά κρατικού χρέους στην Ευρώπη αναμένεται ήδη (χωρίς το QT) να σκαρφαλώσει το 2023 στα επίπεδα ρεκόρ των 400 δισ. ευρώ – έναντι 120-145 δισ. ευρώ φέτος.

Facebook Comments