Το πείραμα της διασποράς

Πρώτα κάποια νούμερα. Οι Έλληνες του Εξωτερικού για τις κάλπες του Μαΐου, αρίθμησαν τους 22.855, με συμμετοχή στο 79,65%, ήτοι 18.203 ψήφοι.

Δείγμα περιορισμένο για να αλλάξει συσχετισμούς αλλά σίγουρα κατάλληλο για την εκπόρευση συμπερασμάτων για τους λόγους που οι προτιμήσεις της διασποράς είναι αναντίστοιχες με τα αποτελέσματα των εγχώριων καλπών, πλην κυβερνώντος κόμματος και μείζονος αντιπολίτευσης.

Η σημασία της διασποράς είναι σημαντική για δύο λόγους. Αρχικά, δεδομένης της κυριαρχίας ΝΔ και ΚΙΝ.ΑΛ στην επόμενη βουλή, μπορεί με σχετική ασφάλεια να ειπωθεί ότι τα κριτήρια εγγραφής στους καταλόγους αλλά και η ίδια η διαδικασία θα απλοποιηθούν σε τέτοιο βαθμό, ώστε οι ψηφοφόροι να φτάνουν τους 40 με 50 χιλιάδες στις εκλογές του 2027, ένας διόλου ευκαταφρόνητος πληθυσμός για τους υποψήφιους βουλευτές επικρατείας. Πέραν αριθμών, το δικαίωμα ψήφου στο εξωτερικό ανήκει μόνο σε Έλληνες πολίτες που είτε έχουν υποβάλει φορολογική δήλωση κατά το τρέχον ή το προηγούμενο φορολογικό έτος είτε έχουν διαμείνει τουλάχιστον 2 έτη εντός της Επικράτειας κατά το χρονικό διάστημα των τελευταίων 35 ετών. Αυτό μεταφράζεται σε ένα μοναδικό πολιτικό μικρόκοσμο, που επιλέγει με βάση υπάρχοντα βιώματα αλλά χωρίς καθημερινή επαφή με την εγχώρια πραγματικότητα. Πώς ψηφίζουν αυτοί που βίωσαν και θυμούνται αλλά πλέον στερούνται άμεση επαφή με τον τοπικό πολιτευτή, τον οικογενειακό και φιλικό τους κύκλο και τον έντονο προεκλογικό ρυθμό της Ελλάδας;

Με 42,62% (7.686 ψήφοι) και 19,04% (3.434 ψήφοι), ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ αντίστοιχα δεν παρουσιάζουν αξιοσημείωτες διακυμάνσεις σε σχέση με τις εθνικές επιδόσεις. Άσος στο μανίκι της Κυβέρνησης υπήρξε η μεθοδικότητα και η επιμονή του Νίκου Θεοδωρόπουλου, ενώ η αντιπολίτευση ήταν κατά κύριο λόγο απούσα, αφήνοντας πολλούς αναποφάσιστους στην επιρροή στελεχών που ξόδεψαν χρόνο και χρήμα για να ζωντανέψουν κατά τα άλλα μαραμένους δεσμούς με την μητέρα πατρίδα.

Τα μικρότερα κόμματα παρουσιάζουν σημαντικά μεγαλύτερες αποκλίσεις. Το ΜέΡΑ 25 βρίσκεται στην 3^η θέση με 11,07% και 1.996 ψήφους έναντι της εγχώριας 8^ης όπου δεν κατάφερε να εισέλθει στη Βουλή, ενώ το Κ.Κ.Ε το ακολουθεί με 10,73% (1.935 ψήφοι) και το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ βρίσκεται στην 5^η θέση με 6,72% και 1.212 ψήφους έναντι της 3^ης που καταλαμβάνει στα συνολικά αποτελέσματα. Καθοριστικές για αυτήν την διάταξη υπήρξαν οι ιδιαιτερότητες της διασποράς, τόσο στα πολιτικά μηνύματα που εκτίθεται όσο και στην πρόσβαση που έχει το πολιτικό προσωπικό στα μέλη της. Το ΚΙΝ.ΑΛ, ως κόμμα που δεν έχει διαφοροποιηθεί ιδεολογικά πλήρως από τη Νέα Δημοκρατία, στηρίζει την άνοδο του στις εντυπωσιακές ικανότητες του νέου του προέδρου και της ομάδας του να κινητοποιούν την πράσινη βάση με την σύσταση και την επανεκκίνηση των κομματικών μηχανισμών που ατόνησαν μετά τα Μνημόνια, ειδικά στην επαρχία.

Αδυνατώντας να επιδείξει την ίδια μεθοδικότητα σε περιφέρειες εκτός Ελλάδας, στερούμενο το άμεσο αντίκτυπο των νέων του προσώπων στους ψηφοφόρους αλλά και την επιρροή της γονεϊκής ψήφου στους νεότερους, οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι του προοδευτικότερου πόλου υπήρξαν πιο επιρρεπείς στα ηχηρά μηνύματα και την δραστήρια μιντιακή  παρουσία του Βαρουφάκη. Παράλληλα, οι «Δήμητρες» του ΜέΡΑ 25, βρήκαν ευήκοα αυτιά στο εξωτερικό, όπου τα αλλεπάλληλα πρωτοσέλιδα φαίνεται να πέτυχαν τον σκοπό τους έναντι των αριστερών εκλογέων.

Αποστασιοποιημένοι από τις καθημερινές προσλαμβάνουσες, που μπορεί να τους θίξουν άμεσα, αλλά ενθυμούμενοι την μεγάλη εικόνα που τους ανάγκασε να φύγουν, προτίμησαν τον ριζοσπαστισμό όπως τον προσέλαβαν από χιλιόμετρα μακριά. Για το ΚΚΕ, η εξήγηση είναι απλούστερη. Όπως συνήθως, είχε ελάχιστες ή και καθόλου διαρροές του πυρήνα του, ενώ οι όποιες αλλαγές δεν είναι προϊόν κομματικής στρατηγικής, αλλά αναταράξεων που συμβαίνουν στο οικοσύστημα εκτός του.

Δεξιότερα παρατηρείται ακόμη μεγαλύτερη απόκλιση. Η Εθνική Δημιουργία κατέγραψε 2,77% (500 ψήφοι) στην έκτη θέση, έναντι της 10^ης συνολικά με 0,81%, ενώ η κατά τα άλλα επωφελούμενη Ελληνική Λύση δεν κατάφερε να περάσει καν τις 214 ψήφους της ΑΝΤ.ΑΡ.ΣΥΑ και βρέθηκε δέκατη στο Εξωτερικό με 0,87% (156 ψήφοι), πίσω από την ΝΙΚΗ που κατέλαβε την όγδοη με 1,51% (173 ψήφοι).

Πιστεύω ότι στους ακραιφνώς δεξιούς ψήφους διαφαίνεται μια διαιρετική τομή που χαρακτηρίζει κάθε εθνική διασπορά: τοπικισμός (localism) έναντι διεθνισμού (globalism). Η ΝΙΚΗ και η ΕΛ.ΛΥ, ως περιφερειακές δυνάμεις της Βόρειας Ελλάδας, με προτάγματα βασισμένα σε αντιελιτίστικα και υπερθρησκευτικά αισθήματα ψηφοφόρων που νιώθουν εντελώς αποκομμένοι από το πολιτικό κέντρο, δεν μπορούν να συγκινήσουν ανθρώπους που θέλουν να εκμεταλλευτούν την ελευθερία διακρατικών μετακινήσεων για να σπουδάσουν και να εργαστούν σε χώρες εκτός της γενέτειρας τους.

Στην αντίπερα όχθη, εκλογείς -πολιτισμικά- δεμένοι άρρηκτα με τον τόπο που γεννήθηκαν, και με τη φύση και το εύρος της οικονομικής τους δραστηριότητας να τους απαγορεύει οποιαδήποτε μετακίνηση. Στο πρώτο πλήθος απευθύνθηκαν και οι Τζήμερος και Κρανιδιώτης με πολύ μεγαλύτερη επιτυχία απ’ ό,τι εντός Ελλάδας, καθότι επέλεξαν Έλληνες του Εξωτερικού για υποψήφιους βουλευτές και το μήνυμα τους επικεντρώθηκε σε ερωτήματα για το Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, την φορολογία και το μεταναστευτικό με λόγο τεχνικοφανή και έμφαση στα social media. Ούτως ή άλλως, το βασικό πλεονέκτημα των ΝΙΚΗ και ΕΛ.ΛΥ για την προσέλκυση εκτός ΝΔ ψηφοφόρων είναι οι συντηρητικές τοπικές οργανώσεις και οι θρησκευτικοί κύκλοι, ένα πεδίο μάχης στο οποίο θα είχαν χάσει πριν καν ξεκινήσουν.

Η διασπορά συνιστά ένα μικρό κοινωνικό πείραμα για τις ευαισθησίες του ελληνικού εγκεφάλου που δεν εκτίθεται καθημερινά στην εγχώρια πραγματικότητα αλλά συνδυάζει τα βιώματά του με τις νέες του εμπειρίες εκτός Ελλάδος. Μέχρι το 2027 ο αριθμός και η επιρροή τους στην κάλπη μόνο να αυξηθεί δύναται, μέχρι σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος να κατανοήσει ότι και αυτό το εκλογικό σώμα υπάρχει και πρέπει να τον προσεταιριστεί. Το ποιος θα τους καταλάβει καλύτερα θα φανεί την επόμενη τετραετία.