Στο 0,1% του ΑΕΠ μειώθηκε το 2017 το έλλειμμα της Πορτογαλίας

Έξι χρόνια μετά την προσφυγή στην Ε.Ε., στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) για οικονομική βοήθεια, η Πορτογαλία κατάφερε να τακτοποιήσει και να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα σε χαμηλό 40ετίας. Παράλληλα, για πρώτη φορά έπειτα από 19 χρόνια η πορτογαλική κυβέρνηση αναμένεται να καταγράψει τη μεγαλύτερη μείωση του δημοσίου χρέους στο 126% του ΑΕΠ από το 130% πριν από έναν χρόνο, έχοντας περιορίσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα μόλις στο 0,1% του ΑΕΠ το 12μηνο που έληξε τον Σεπτέμβριο.

Ο Μάριο Σεντένο, ο υπουργός Οικονομικών της Πορτογαλίας, δήλωσε ότι η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος «αποδεικνύει πως η βιωσιμότητα των δημοσίων μεγεθών είναι γεγονός». Οικονομικοί αναλυτές μιλούν για μια κυβέρνηση που έχει ελέγξει πλήρως τις δημόσιες δαπάνες, χωρίς να έχει προκαλέσει ασφυξία στην οικονομία. Πράγματι, η ανεργία έχει μειωθεί στο 8,5%, από το 12% που ήταν το 2012. Παράλληλα, η κεντρική τράπεζα της Πορτογαλίας αναθεώρησε προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για ανάπτυξη για το 2017 στο 2,6% –από το 1,8% τον προηγούμενο Μάρτιο– και για το 2018 στο 2,3%.

Παρότι το δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας παραμένει μεγάλο σε σχέση με το 60% που ζητεί η Ε.Ε., οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών θεωρούν ότι η χώρα ξεπέρασε επιτυχώς την κρίση του δημοσίου χρέους που ξέσπασε στην Ευρωζώνη. Σε αυτήν ακριβώς την επιτυχία αποδίδεται η απόφαση να αναλάβει ο κ. Σεντένο τη θέση του επικεφαλής του Eurogroup από τις 13 Ιανουαρίου 2018, αντικαθιστώντας τον Ολλανδό Γερούν Ντάισελμπλουμ. Παρά τις πολιτικές και οικονομικές αντιξοότητες, η κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα έχει καλλιεργήσει κλίμα σταθερότητας την τελευταία διετία, συνεργαζόμενος επιτυχώς με το Αριστερό Μπλοκ, το Κομμουνιστικό Κόμμα και το Κόμμα των Πρασίνων. Το δημοσιονομικό έλλειμμα σε όλη τη διάρκεια του 2017 αναμένεται να υποχωρήσει κάτω από το 1,3% του ΑΕΠ, παρά τη βαθμιαία αύξηση των μισθών στον δημόσιο τομέα και των συντάξεων.

Υστερα από ένα δανειοδοτικό πρόγραμμα 85 δισ. ευρώ με σκληρά μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας, η Πορτογαλία βγήκε στις αγορές τον Σεπτέμβριο του 2013, δηλαδή πριν από τη λήξη του μνημονίου τον Ιούνιο του 2014. Εκτοτε έχει καταφέρει να δανείζεται από τις αγορές κρατικών ομολόγων με χαμηλά επιτόκια. Οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων της Πορτογαλίας –δηλαδή το κόστος δανεισμού της χώρας σε βάθος δεκαετίας– υποχώρησαν από το 16% εν μέσω της κρίσης χρέους στο 1,82% χθες. Αυτές οι αποδόσεις είχαν υποχωρήσει στο 1,76% λίγο πριν από την αναβάθμιση της οικονομίας από τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch στα μέσα Δεκεμβρίου. Πλέον η πιστοληπτική ικανότητα της Πορτογαλίας δεν εντάσσεται στην κατηγορία των «σκουπιδιών», όχι μόνον μετά την αναβάθμιση της Fitch, αλλά και μετά την αναβάθμιση της S&P Global Ratings τον Σεπτέμβριο. Αν και έχουν εκφραστεί φόβοι για αύξηση του κόστους δανεισμού της Πορτογαλίας λόγω της αναδίπλωσης του προγράμματος μηνιαίων αγορών ομολόγων της ΕΚΤ, η εμπιστοσύνη των αγορών στην κυβέρνηση δεν φαίνεται να κλονίζεται. Ισχυρή ένδειξη αποτελεί το γεγονός ότι η Πορτογαλία δανείζεται με αρνητικό πρόσημο σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Χθες, συγκεκριμένα, οι αποδόσεις των διετών ομολόγων κυμαίνονταν στο -0,171%, αντανακλώντας υψηλή επενδυτική εμπιστοσύνη.

Επενδύσεις, εξαγωγές, αύξηση μισθών

Οι επενδύσεις και οι εξαγωγές ενισχύουν το πορτογαλικό ΑΕΠ, δίνοντας τα περιθώρια στην κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα, η οποία έχει αναλάβει τα ηνία της χώρας από τα τέλη Νοεμβρίου του 2015, να ασκεί πιο χαλαρή δημοσιονομική πολιτική. Ωστόσο, όπως παρατηρεί η Κομισιόν στην τελευταία της έκθεση για την Ευρωζώνη, η αύξηση της κατανάλωσης στον ιδιωτικό τομέα δεν είναι ικανοποιητική. Φέτος η Λισσαβώνα δρομολόγησε τη σταδιακή αύξηση του κατώτατου μηνιαίου μισθού στα 530 ευρώ από τα 505 ευρώ το 2016, με απώτερο στόχο να φθάσει τα 600 ευρώ το 2018. Ετοιμάζεται, μάλιστα, να παρουσιάσει δημοσιονομικό έλλειμμα στο 1,3% του ΑΕΠ, δηλαδή αρκετά χαμηλότερα από το 3% που είναι το ανώτατο όριο της Κομισιόν. Εως το 2019, το δημόσιο χρέος της Πορτογαλίας εκτιμάται ότι θα έχει μειωθεί στο 121,1% του ΑΕΠ, λόγω των πρωτογενών πλεονασμάτων του προϋπολογισμού και της ανόδου των ρυθμών ανάπτυξης.

Η πορτογαλική κυβέρνηση έχει, επίσης, αντεπεξέλθει στις προκλήσεις στον τραπεζικό κλάδο την τελευταία διετία. Στις αρχές του 2016 πούλησε την Banif στη Santander έναντι 150 εκατ. ευρώ, στο πλαίσιο αμφιλεγόμενης συναλλαγής που κόστισε στο Δημόσιο, αλλά αποφεύχθηκαν απώλειες για τους ομολογιούχους και τους καταθέτες. Αρχές του 2017, η κυβέρνηση διοχέτευσε περίπου 3,9 δισ. ευρώ στην κρατική τράπεζα Caixa Geral de Depositos. Tον Οκτώβριο, η Λισσαβώνα έκλεισε η συμφωνία για την πώληση του 75% της Novo Banco, η οποία είχε διασωθεί από το κράτος, στην αμερικανική Lone Star.