Το Ισραήλ διαπράττει εγκλήματα πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας;

Έχει περάσει ένας μήνας από την έναρξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας και ο αριθμός των νεκρών τείνει να ξεπεράσει τις 2.000, πολλοί εκ των οποίων είναι παιδιά. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, κάθε κράτος έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα (άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ). Όμως και αυτό ακόμα το ιερό δικαίωμα υπόκειται σε όρια από το δίκαιο του πολέμου και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο.

Έτσι, κάθε χρήση βίας από ένα κράτος, για να είναι νόμιμη και ηθικά δικαιολογημένη, οφείλει να είναι αναγκαία για την επίτευξη ενός θεμιτού σκοπού, να διακρίνει μεταξύ των στρατιωτικών και μη στρατιωτικών στόχων και να περιορίζεται στους πρώτους, και να μην είναι δυσανάλογη, κινητοποιώντας υπερβολική χρήση πυρός που οδηγεί νομοτελειακά σε μαζικές «παράπλευρες απώλειες».

Δυστυχώς το κράτος του Ισραήλ, που έχει βομβαρδίσει και σκοτώσει άμαχους πληθυσμούς σε παραλίες, νοσοκομεία και σχολεία-καταφύγια του ΟΗΕ και έχει καταστρέψει εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας, έχει καταστρατηγήσει πολλάκις τις παραπάνω αρχές.

Η ισραηλινή κυβέρνηση επικαλείται το δικαίωμα της αυτοάμυνας, αλλά παραγνωρίζει ένα πολύ βασικό στοιχείο: το ότι μετά την απόσυρση και των τελευταίων Ισραηλινών εποίκων από τη Λωρίδα της Γάζας το 2005, το Ισραήλ ελέγχει πλήρως αυτήν την επικράτεια.

Πράγματι, η κίνηση κάθε ανθρώπου και αγαθού, ο εναέριος χώρος, τα ύδατα στα ανοιχτά της ακτογραμμής και τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα ελέγχονται πλήρως από τις διοικητικές υπηρεσίες και τις στρατιωτικές δυνάμεις του Ισραήλ, κάτι που ασφαλώς το καθιστά «κατοχική δύναμη», σύμφωνα με το δημόσιο διεθνές δίκαιο.

Έτσι, κάθε φορά που γεννάται ένταση μεταξύ των Παλαιστινίων και των Εβραίων, το Ισραήλ κλείνει εντελώς το μοναδικό σημείο εξόδου και εισόδου στη Λωρίδα, καταδικάζοντας την παλαιστινιακή οικονομία σε ασφυξία. Αλλά και τον υπόλοιπο χρόνο, η παροχή νερού, φαρμάκων, τροφίμων και αγαθών γίνεται με το σταγονόμετρο, κρατώντας έτσι το μεγαλύτερο μέρος ενός πληθυσμού 1,8 εκατομμυρίων σε δεινή κατάσταση.

Επειδή ακριβώς το Ισραήλ ήταν και παραμένει κατοχική δύναμη στα μάτια του διεθνούς δικαίου, αρνείται όχι μόνο την κρατική υπόσταση της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, αλλά ουσιαστικά και το ίδιο το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην αυτοδιαχείριση. Όμως, σύμφωνα πάντοτε με το διεθνές δίκαιο, μια δύναμη κατοχής έχει καθήκον προστασίας των πληθυσμών που έχει υπό τον έλεγχό της. Δεν μπορεί ταυτόχρονα να κατέχει εδάφη και να κηρύσσει νόμιμα πόλεμο εναντίον τους.

Πράγματι, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, σε αναγνωριστική απόφασή του το 2004 με την οποία έκρινε ότι το Τείχος που έχτισαν οι Ισραηλινοί και που διασχίζει τα παλαιστινιακά εδάφη είναι παράνομο, είπε με σαφήνεια ότι ένα κράτος δεν μπορεί να επικαλεστεί το δικαίωμα της αυτοάμυνας του άρθρου 51 του Χάρτη αν η επίθεση εναντίον του δεν προέρχεται από ένα κυρίαρχο κράτος. Όμως η ρίψη ρουκετών από τη Χαμάς προέρχεται από εδάφη υπό την κατοχή του Ισραήλ και όχι από ένα κυρίαρχο κράτος.

Αυτό, φυσικά, δε σημαίνει ότι το Ισραήλ δεν έχει το νόμιμο και απολύτως θεμιτό δικαίωμα να προστατεύσει τον πληθυσμό του από αυτές τις βολές, αλλά ότι οφείλει να το κάνει σύμφωνα με το δίκαιο που ρυθμίζει τη δράση κατοχικών δυνάμεων, που είναι πιο προστατευτικό για τους άμαχους πληθυσμούς από ό,τι το κλασικό δίκαιο πολεμικών συρράξεων.

Μια δύναμη κατοχής δεν έχει το περιθώριο να κάνει στόχο στρατιωτικής επίθεσης κτίρια που σε κανονικές συνθήκες είναι αφιερωμένα σε μη στρατιωτική χρήση (π.χ. οικίες, σχολεία, νοσοκομεία). Με άλλα λόγια, το ισχύον δίκαιο αφαιρεί από τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ τη δικαιολογία ότι πλήττει αμάχους επειδή αυτοί χρησιμοποιούνται ως «ανθρώπινη ασπίδα» από τους τρομοκράτες, οι οποίοι σωρεύουν όπλα και πυρομαχικά στο ίδιο κτίριο.

Σε περίπτωση αμφιβολίας γύρω από το αν ένα κτίριο έχει μικτή (πολιτική και στρατιωτική) χρήση (π.χ. αν ένα σχολείο στεγάζει πρόσφυγες και στο υπόγειό του είναι αποθηκευμένα όπλα), η κατοχική αρχή οφείλει, απλά, να μην το χρησιμοποιήσει ως στόχο αν δε θέλει να διαπράξει έγκλημα πολέμου.