Προσοχή: λακκούβα μπροστά

Η ύφεση έχει από τεχνικής απόψεως τελειώσει και η αγορά, η πραγματική οικονομία,  φαίνεται να έχει αρχίσει να κινείται κάπως, όπως σωστά είχαμε εικάσει εν καιρώ. Έτσι, πολλοί πελάτες και φίλοι με ρωτούν τη γνώμη μου για το τι νομίζω ότι θα γίνει στο προσεχές διάστημα. Αν και καθώς άρχισα να γράφω αυτές τις γραμμές η ραγδαία πτώση του χρηματιστηρίου ή τα γεγονότα που αναφέρονται στην προεδρική εκλογή δεν είχαν ακόμη συμβεί, το γενικό πλαίσιο δε διαφοροποιείται, αλλά μάλλον ενισχύεται από αυτά.

Η εικόνα που έχω στο μυαλό είναι η εξής: έχει μόλις τελειώσει ένα πάρτυ και επιστρέφουμε σπίτι. Στο δρόμο πιάνει καταιγίδα, η όποια μας βάζει σε μεγάλο κίνδυνο, αλλά καθώς η ώρα περνά μετατρέπεται σε ψιχάλα. Αίφνης, βλέπουμε μπροστά μας σε μια στροφή μαζεμένα νερά. Μπροστά, μετά τη στροφή, ο δρόμος είναι καθαρός, αν και βρεγμένος, αλλά πρέπει πρώτα να περάσουμε τη στροφή με το νερό. 

Το κακό με τους ελληνικούς δρόμους είναι ότι το νερό το βλέπεις. Το βάθος αγνοείς. Θα πιτσιλιστείς απλώς λίγο; Θα τρανταχτείς χωρίς σημαντική δομική ζημία; Θα είναι βαθύτερη και θα σκάσει το λάστιχο; Ή μήπως είχε έμπνευση ο τοπικός άρχων -που εμείς εκλέξαμε- να κάνει “έργο” κι άφησε ανοικτό όρυγμα που θα μας σπάσει το σκαρί ή θα μας ντεραπάρει; 

Ενώ δεν έχω καμιά απολύτως αμφιβολία ότι τα χειρότερα της ιλιγγιώδους δημοσιονομικής προσαρμογής και της πρωτοφανούς υφέσεως εν καιρώ ειρήνης έχουν περάσει, με προβληματίζει η στροφή. Τα απόνερα της μεγάλης μπόρας έχουν μαζευτεί εκεί και μας περιμένουν. 

Από όλες τις κλάσεις περιουσιακών στοιχείων, οι μετοχές, τα ομόλογα και τα ακίνητα έχουν υποστή μείωση αξίας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το τελευταίο παιχνίδι παίζεται στα μετρητά ή για να το πούμε αλλιώς, στις τράπεζες. Από την αρχή της κρίσεως γνωρίζαμε όλοι οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι οι διασώστες μας ήθελαν πρωτίστως να θωρακίσουν τις δικές τους τράπεζες μετατρέποντας τα απίστευτα δάνεια που είχαν δώσει από ομολογιακά (υπό ελληνικό νομό), σε διακρατικά (άρα αιώνια) με αντάλλαγμα την αποφυγή μιας δραματικής χρεοκοπίας. Καθώς αυτό τελείωσε και η χώρα δεν έχει πλέον πολλούς βαθμούς ελευθερίας, το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι απολύτως εξαρτημένο και η ομαλή του λειτουργία στα χέρια άλλων.

Είναι μάλιστα σαφές ότι εν αντιθέσει προς το 2011 και 2012 το ειδικό βάρος του δικού μας συστήματος ως προς το ευρωσύστημα, ο πραγματικός κίνδυνος που μπορεί να προκαλέσει μια –απολύτως απευκταία- δυσλειτουργία του,  έχει περιοριστεί. Ίσως αυτοί είναι και οι βασικοί λόγοι που οι δανειστές αν και πρακτικώς ελέγχουν τα πράγματα, δεν έχουν επιμείνει σε πραγματικές μεταρρυθμίσεις του κρατικού μηχανισμού ή σε βιώσιμο αναπτυξιακό πρότυπο. 

Έχουμε λοιπόν στην πορεία μας μια στροφή γεμάτη απόνερα. Και εάν όλοι νομίζουν ότι η στροφή αφορά σε μαζικές προσλήψεις δημοσίων υπαλλήλων, αυξήσεις συντάξεων ή αποκατάσταση μισθών προ χρεοκοπίας, λεπτομέρειες συζητήσεων πελατειακού τύπου δηλαδή,  πλανώνται πλάνην οικτράν. Αυτά ίσως έχουν να κάνουν με το έξτρα βάθος της κρυμμένης λακκούβας. Η στροφή που καλούμαστε να περάσουμε αφορά στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.  Και εκεί θα παιχθεί το παιχνίδι και ο έλεγχος ή η ανατροπή της πορείας του οχήματος. Και ό,τι και να λέμε, όποιος ελέγχει τα μετρητά, ελέγχει το παιχνίδι. Οι δανειστές μας έχουν επανειλημμένως αποδείξει σε περιπτώσεις άλλων χωρών ότι δε διστάζουν να στραγγίζουν ρευστότητα -δια της Κεντρικής Τραπέζης- ή να μην αποτρέψουν κλυδωνισμούς  μέχρι να συμμορφωθούν οι “άτακτοι”, ή ακόμα και να αναγκάσουν τους μη συνεργάσιμους να βρουν τα κεφάλαια που χρειάζονται με ταπεινωτικό τρόπο, όπως στην Κύπρο. 

Δεν έχω αμφιβολία ότι μετά από αυτή τη στροφή ο δρόμος είναι ανοικτός, έστω και εάν είναι ολισθηρός. Γνωρίζοντας μάλιστα ότι στη φάση σχηματισμού πυθμένος μετά από μια βαθιά κρίση υπάρχουν μικρά ή μεγαλύτερα πισωγυρίσματα, αισιοδοξώ ότι εν τέλει όλα θα πάνε καλά. Το θέμα είναι να μην φτάσουμε στη στροφή με ορμή και να διαπιστώσουμε ότι εκλέξαμε άρχοντες στους οποίους αρέσει να σκάβουν βαθιά χαντάκια στη μέση του δρόμου. 

Έχουμε επιλογές;