ΙΟΒΕ: Ιστορικό χαμηλό για την επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων το 2017

Στη χαμηλότερη διαχρονικά επίδοσή του υποχώρησε ο δείκτης της επιχειρηματικότηταςαρχικών σταδίων για το 2017, όπως προκύπτει από την Ετήσια Έκθεση για την Επιχειρηματικότητα 2017-2018 που δημοσιεύθηκε από τον ΙΟΒΕ για 15η συνεχή χρονιά στο πλαίσιο της συμμετοχής του στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα Global Entrepreneurship Monitor (GEM).

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικότητας του ΙΟΒΕ κ. Άγγελος Τσακανίκας, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ, το 2017 το 4,8% του πληθυσμού 18-64 ετών της χώρας (περίπου 320 χιλιάδες άτομα) βρισκόταν στα αρχικά στάδια έναρξης μιας επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένης της αυτοαπασχόλησης, από 5,7% το 2016. Ταυτόχρονα, διευρύνεται στο 4,7% του πληθυσμού (310 χιλιάδες άτομα), το ποσοστό ατόμων που διέκοψε την επιχειρηματική του δραστηριότητα (έναντι 3,8% το 2016), κυρίως λόγω έλλειψης κερδοφορίας. Η εξέλιξη αυτή υποδηλώνει πολύ μικρή εισροή νέας επιχειρηματικότητας στην χώρα. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί θετικό μόνο αν “έκλειναν” εγχειρήματα χαμηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας και “άνοιγαν” εγχειρήματα υψηλής ποιότητας και προστιθέμενης αξίας, καθώς θα σήμαινε ότι αναβαθμίζεται το επιχειρηματικό σύστημα της χώρας. Ωστόσο, από τα ευρήματα της έρευνας δεν σημειώνεται ουσιαστική ποιοτική αναβάθμιση, καθώς οι περισσότερο σχετικοί δείκτες παραμένουν αμετάβλητοι. 

Από την άλλη πλευρά όμως, διαφαίνεται μικρή ενίσχυση του μέσου μεγέθους των νέων εγχειρημάτων, καθώς τα εγχειρήματα που δημιουργούνται απασχολούν κατά τη στιγμή της έναρξης λειτουργίας τους περισσότερα άτομα σε σχέση με το παρελθόν. Συγκεκριμένα, το 82% αυτών απασχολεί τουλάχιστον ακόμα ένα άτομο (επιπλέον των ιδρυτών), αν και η ευρεία πλειονότητα αυτών δεν απασχολεί πάνω από 5 άτομα. Επιπρόσθετα, προσδοκούν να δημιουργήσουν περισσότερες θέσεις εργασίας σε βάθος χρόνου, καθώς το 85% των επιχειρηματιών (από 75% το 2016) εκτιμούν ότι την επόμενη πενταετία θα προσλάβουν τουλάχιστον έναν εργαζόμενο.

Στα λοιπά σημεία της έκθεσης, σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ θα πρέπει να σημειωθούν οι ακόλουθες αρνητικές εξελίξεις: 

* Η υψηλή επιχειρηματικότητα ανάγκης, καθώς το 29% των επιχειρηματιών αρχικών σταδίων δήλωσε ως βασικό κίνητρο δραστηριοποίησης την ανάγκη βιοπορισμού
* Το γεγονός ότι δεν μεταβάλλονται ιδιαίτερα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των νέων εγχειρημάτων σε όρους καινοτομίας, εισόδου σε νέες αγορές, τεχνολογική αναβάθμιση: α) το 64,5% των επιχειρηματιών δηλώνει ότι κανένας πελάτης δε θα θεωρήσει τα προϊόντα ή υπηρεσίες τους νέα και πρωτοποριακά (έναντι 50,1% στις χώρες καινοτομίας), β) το 54% αξιοποιούν ήδη γνωστές τεχνολογίες για την παραγωγή των προϊόντων τους και γ) οι μισοί επιχειρηματίες εισέρχονται σε αγορές με ήδη ισχυρό ανταγωνισμό.
* Ο σταθερά υψηλός φόβος της αποτυχίας, από τις χειρότερες επιδόσεις στον κόσμο.
* Η χαμηλή γυναικεία επιχειρηματικότητα (μόλις 3,9% των γυναικών 18-64 ετών), αν και οι γυναίκες αποτελούν το 40% των επιχειρηματιών το 2017 (29% το 2013).
* Μόλις το 13,7% του πληθυσμού διαβλέπει επιχειρηματικές ευκαιρίες στη χώρα, μια από τις χαμηλότερες επιδόσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στις θετικές εξελίξεις θα πρέπει επίσης να σημειωθούν:   

* Η ενίσχυση της συμμετοχής στην επιχειρηματικότητα ατόμων με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, καθώς πάνω από τους μισούς διαθέτουν πτυχίο πανεπιστημιακού επιπέδου.
* Η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας ευκαιρίας για 4η χρονιά: 37% των επιχειρηματιών ξεκίνησαν το εγχείρημά τους αξιοποιώντας μια ευκαιρία που διέκριναν στην αγορά. 
* Η σταθερή συνεισφορά άτυπων επενδυτών στη χρηματοδότηση νέων εγχειρημάτων, αν και οι περισσότεροι είναι μέλη της ευρύτερης οικογένειας του επιχειρηματία.
* Η ενίσχυση μεταποιητικών εγχειρημάτων στο 25% του συνόλου, με μικρή υποχώρηση των εγχειρημάτων λιανικής στο 55%.
* Η  ενίσχυση της εξωστρέφειας, καθώς το 80% των νέων εγχειρημάτων απευθύνεται και σε ξένες αγορές, ενώ το 30% εξάγει πάνω από το ¼ του κύκλου εργασιών του, παρόλο που τα περισσότερα σχετίζονται με το χώρο του τουρισμού.
* Η διατήρηση σε υψηλό επίπεδο της αυτοπεποίθησης για τις ικανότητες, τις γνώσεις και εμπειρία των ατόμων για την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας.
* Η σχετικά καλή εικόνα της επιχειρηματικότητας ως επιλογής επαγγελματικής σταδιοδρομίας, και κοινωνικής καταξίωσης.

Τέλος θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα πρώτα αποτελέσματα για το 2018, δείχνουν σημαντική αύξηση του ποσοστού της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων, σε 6,4%.