Ο κ. Τσιόδρας για την υγεία στο τραπέζι μας…

Χάρηκα πολύ όταν άκουσα τον κ. Τσιόδρα να μιλά για την σωστή διατροφή, την Μεσογειακή διατροφή, δηλαδή την Κρητική διατροφή και πόσο τεράστιο ρόλο παίζει στην καλή μας υγεία.

Χάρηκα πολύ, γιατί και τα δυο μου βιβλία είναι παραδοσιακή Ελληνική κουζίνα, είναι το καθημερινό Ελληνικό μας τραπέζι, είναι μνήμες, είναι αυτό που διδάχτηκα από την μητέρα μου, την γιαγιά μου, από την διαδρομή της οικογένειάς μου σε πολλά  μέρη της Ελλάδας, λόγω αξιωματικού πατέρα, απ την γιαγιά την Μαριγώ στο Σίσι, αλλά και όλα αυτά τα χρόνια που ζω στην Κρήτη, από την καθημερινότητα των ανθρώπων στα χωριά και στην ενδοχώρα της.

Χάρηκα πολύ, γιατί στην εισαγωγή του δεύτερου βιβλίου μου αναφέρομαι στην  Κρητική διατροφή, που κάποιοι της άλλαξαν το όνομα και την είπαν Μεσογειακή.

Αυτό που είπε ο κ. Τσιόδρας το πιστεύω, διατροφή και καλή υγεία ταυτίζονται.

Πιο κάτω θα διαβάσετε  ένα απόσπασμα από την εισαγωγή του δεύτερου βιβλίου μου που εξηγεί κάποια σημαντικά πράγματα για την διατροφή σε συνάρτηση με την υγεία μας:

«Είμαστε μια ευλογημένη χώρα, με το ωραιότερο κλίμα στο κόσμο, αν προσέχαμε και την διατροφή μας, τότε θα είμαστε και εξαιρετικά υγιείς.

Η γνωστή διατροφική πυραμίδα, είναι η «Κρητική διατροφή» που την μετονόμασαν «Μεσογειακή», όμως ναι μεν είμαστε μεσόγειος, αλλά υπάρχουν ιδιαιτερότητες διατροφικές και διαφορές μεταξύ των λαών και σε κάθε περίπτωση, η διατροφή αυτή, είναι η κλασσική κρητική διατροφή, που όσο οι Κρήτες την ακολουθούσαν τους έδινε το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής.

Δυστυχώς όμως, όπως και πολλά άλλα πράγματα, τα εγκαταλείπουμε και τα αντικαθιστούμε με δευτεράτζες, που τελικά μας κοστίζουν χρόνο, χρήμα και κυρίως υγεία».

Ένα κείμενο από τον Αντώνη Καφάτο, ομότιμο Καθηγητή Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, μας λέει λοιπόν…

«Στη διεθνή επιστημονική κοινότητα γίνεται πολλή συζήτηση και αναζητείται ιδανική δίαιτα για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών.

Η παραδοσιακή Κρητική διατροφή από αρχαιοτάτων χρόνων φαίνεται να συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά εκείνα που την καθιστούν άριστη, όπως είχε δείξει η μελέτη των 7 χωρών, πού άρχισε το 1960 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Από τη μελέτη αυτή, η οποία περιελάμβανε τη διαχρονική παρακολούθηση μιας ομάδας 700 περίπου ανδρών αγροτικής περιοχής της Κρήτης, φάνηκε ότι ο πληθυσμός αυτός είχε τους λιγότερους θανάτους από έμφραγμα της καρδιάς και τις διάφορες μορφές καρκίνου σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες.

Ο πληθυσμός της Κρήτης ήταν ο μακροβιότερος σε σύγκριση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες.

Χαρακτηριστικό ήταν το γεγονός ότι το 1991, που ο Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης ανέλαβε την επανεξέταση των ηλικιωμένων, κατά το 31ο έτος της μελέτης, οι επιζώντες στην Κρήτη ήταν το 50% περίπου του αρχικού πληθυσμού, ενώ στη Φινλανδία δεν υπήρχαν επιζώντες!

Η άριστη υγεία και μακροζωία των Κρητικών αποδίδεται στην παραδοσιακή διατροφή τους.

Η διατροφή αυτή ήταν απλή και περιελάμβανε κυρίως ελαιόλαδο που έδινε το ένα τρίτο περίπου της ημερήσιας ενέργειας σε κάθε άτομο, ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας προέρχετο από δημητριακά, κυρίως ψωμί, όσπρια, λαχανικά, φρούτα και σπανιότερα σε μικρές ποσότητες από αυγά, τυρί, γάλα, κρέας, ψάρι και λίγο κόκκινο κρασί σε κάθε γεύμα.

Η απλή αυτή παραδοσιακή δίαιτα της Κρήτης, έχει αλλοιωθεί τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως από τις νεότερες γενιές, τα αποτελέσματα είναι πολύ δυσάρεστα για την υγεία του πληθυσμού και οι πρόωροι θάνατοι από εμφράγματα και κακοήθη νεοπλάσματα, έχουν πάρει επιδημικές διαστάσεις.

Με βάση, λοιπόν, τα σημερινά δεδομένα, θα συνιστούσαμε την επιστροφή στην παραδοσιακή δίαιτα των Κρητών, με κύρια έμφαση στην περιορισμένη σε ποσότητα και συχνότητα χρήσης κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων.

Αντίθετα τα δημητριακά (κυρίως ψωμί), όσπρια, λαχανικά, φρούτα και ελαιόλαδο πρέπει να αποτελούν περισσότερο από το 85% του καθημερινού διαιτολογίου μας…

Το ελαιόλαδο, σε αντίθεση με τα σπορέλαια, είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα που είναι ανθεκτικά στην οξείδωση και ελαττώνουν την LDL χοληστερόλη χωρίς να επηρεάζουν την HDL χοληστερόλη η οποία προστατεύει από την αθηροσκλήρωση.

Το ελαιόλαδο περιέχει επιπλέον μεγάλη ποσότητα αντιοξειδωτικών ουσιών, που προφυλάσσουν τόσο από την αθηροσκλήρωση όσο και από τις διάφορες μορφές καρκίνου με τη δέσμευση των ελεύθερων τοξικών ριζών.

Ενδιαφέρον είναι ότι η σύνθεση του ελαιολάδου σε λιπαρά οξέα είναι παρόμοια με εκείνη του λίπους του μητρικού γάλακτος…»

                              —————————

«Από τότε που έγινε αυτή η έρευνα, διάφορες χώρες έκαναν «δική» τους την Κρητική διατροφή, μετονομάζοντάς την σε «μεσογειακή διατροφή», έτσι λοιπόν, χωρίς να αντιδράσουμε η να το συζητήσουμε, χάσαμε ένα πολύ βασικό δικό μας ατού, που έγινε και όλων των υπολοίπων, χωρίς όμως να αναφέρονται ποτέ σ εμάς.

Ας δούμε όμως κάτι, η Μεσόγειος είναι 23 χώρες, 12 βρίσκονται στα παράλια της Νότιας Ευρώπης, 6 στα μεσογειακά παράλια της Ασίας και 5 στα Βόρεια παράλια της Αφρικής.

Πώς γίνεται λοιπόν, όλες αυτές οι χώρες, που διαφέρουν σε πολιτισμό, θρησκεία, κουλτούρα, γεωγραφική θέση, στα προϊόντα που έχουν ως χώρες, στο επίπεδο των λαών τους, στην οικονομική τους κατάσταση, πως γίνεται όλες αυτές οι χώρες να έχουν μία διατροφή και να την λένε Μεσογειακή;

Ένα πραγματικά πολύ δύσκολο ερώτημα, που μας το απαντά με μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τοποθέτηση ο Νίκος Ψυλλάκης, δημοσιογράφος και συγγραφέας»…

Νίκος Ψυλλάκης και Μεσογειακή διατροφή.

«Άνθρωποι χωρίς συναίσθηση της ευθύνης, χωρίς όραμα χρησιμοποίησαν όλο το υλικό, ιατρικό και πολιτισμικό που αφορούσε στην κρητική διατροφή, το γενίκευσαν και το βάφτισαν μεσογειακή.

Δεν υπάρχει μεσογειακή διατροφή, ούτε μεσογειακή κουζίνα, υπάρχουν μεσογειακά διατροφικά συστήματα και μεσογειακές κουζίνες, κάποιες απ’ αυτές παρουσιάζουν ομοιότητες, αλλά οι διαφορές τους είναι τέτοιες και τόσες, που συχνά δημιουργούν διαμετρικές αντιθέσεις.

Δεν λέω πως ο ένας πολιτισμός είναι καλός και ο άλλος κακός, όλοι οι πολιτισμοί έχουν τις ιδιαιτερότητες και τις αρετές τους, όλοι έχουν ιστορία, όλοι αξίζουν τον σεβασμό μας, δεν έχουν, όμως, όλοι τα ίδια χαρακτηριστικά, δεν είναι όλα τα διατροφικά συστήματα του κόσμου ίδια, εδώ παρατηρούμε διαφορές ακόμη και από χωριό σε χωριό.

Στην Κρήτη  ας πούμε, η διατροφή δεν είναι συνταγές, δεν είναι «γκουρμελίδικη» ακρότητα, δεν είναι «χαριτόβρυτες δεσποσύνες» που «βατταλαλούν» απ το πρωί ως το βράδυ στις τηλεοράσεις της κρίσης με αστακομακαρονάδες και ολίγον παράδοση, είναι τρόπος ζωής, είναι η φιλοσοφία και η λογική του «βρισκούμενου», ο κήπος, ο φούρνος, η παραστιά, το φτάζυμο, είναι ψηφίδες ενός σπουδαίου γυναικείου πολιτισμού, που εδραιώθηκε μέσα από εμπειρίες αιώνων και εκφράστηκε μέσα από την ευρηματική απλότητα, με λίγα λόγια, είναι δημιούργημα της ανάγκης.

Πολλές φορές σε συνέδρια με ρωτούν τι είναι η κρητική διατροφή και πάντα απαντώ: η διατροφή των φτωχών αγροτών της Κρήτης που βέβαια, δεν ήταν καθόλου μα καθόλου φτωχή, μπορεί να μην είχε υλική αξία, είχε όμως ηθική κι αυτή η ηθική αξία συμμετέχει στην κατασκευή ταυτοτήτων, διαμορφώνει συμπεριφορές.

Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που καθορίζουν τη διατροφή των ανθρώπων στον κύκλο του χρόνου, η θρησκεία και οι απαγορεύσεις της, οι τοπικές συνήθειες, με τις τοπικές παραδόσεις, το εμπόριο, οι ανταλλαγές, οι επικοινωνίες με άλλους πολιτισμούς, ο ίδιος ο πολιτισμός είναι ανταλλαγή και επικοινωνία.

Θα το εξηγήσω κάπως καλύτερα, πριν από 150 χρόνια οι ντομάτες ήταν σπάνιο είδος, γύρω στο 1850 – 1860 πήγε ένας Αγάς σ’ ένα Μαλεβιζιώτικο χωριό, του κάμανε το τραπέζι, τον περιποιήθηκαν οι προύχοντες, όμως άνθρωπος είχε σωματικές ανάγκες, τότε οι άνθρωποι αποπατούσαν στο ύπαιθρο, αυτό έκαμε και ο Αγάς, πήγε πίσω από έναν τράφο, κοντά στα περβόλια του χωριού κι έκανε την δουλειά του.

Την άλλη χρονιά φύτρωσαν εκεί γύρω κάτι παράξενα φυτά με κόκκινους καρπούς, κανείς δεν τα ήξερε, φαίνεται πως ο Αγάς είχε φάει αποβραδίς ώριμες ντομάτες, κάπως έτσι διαδόθηκε η ντομάτα στον Άγιο Μύρωνα, αυτό ήταν το χωριό.

Την ίδια εποχή ένας δάσκαλος στο Λασίθι, Λιμπρίτη τον έλεγαν, φύτεψε πατάτες, οι Λασιθιώτες όμως δεν τις ήξεραν, τα παιδιά τσουλούσαν στους δρόμους τους υπόγειους καρπούς κι οι γυναίκες έκοβαν τους βλαστούς και τους μαγείρευαν, η πατατιά χρησιμοποιήθηκε πρώτα ως χορταρικό στον τόπο μας, γιατί αυτή ήταν η νοοτροπία των ανθρώπων, αυτό ήξεραν, αυτό έκαναν».

«Τι μαγειρεύουν πάλι αύριο μου λέτε;»

«Τι μαγειρεύουν πάλι αύριο μου λέτε; η συνέχεια»…

Εκδόσεις Επίκεντρο