Μία ρύθμιση επειγόντως για τις μισθώσεις

Τον τελευταίο μήνα γίνεται πολύς λόγος για το φρένο που έβαλε η πανδημία στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, για το ότι πολλά καταλύματα έχουν βγει από τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης και προσφέρονται πλέον για μακροχρόνια μίσθωση. Πριν από αυτό το γεγονός και για πάνω από ένα χρόνο γινόταν πολύς λόγος για τις αυξήσεις στα μισθώματα κατοικιών που από την μια ήταν η χαρά των ιδιοκτητών, από την άλλη η θηλειά στον λαιμό των ενοικιαστών, αφού οι τιμές καθόλου δεν ανταποκρίνονταν στην αγοραστική δύναμη των ενοικιαστών. Για ποιον λόγο αφέθηκε το αγαθό της στέγασης αρρύθμιστο να καθορίζεται από τον νόμο της αγοράς; Δεν είναι εμπόρευμα η στέγαση, είναι ατομικό δικαίωμα προστατευόμενο από το Σύνταγμα και από πληθώρα διεθνών κειμένων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία από την βάση δεδομένων EU-SIlC (Statistics on Income and Living Conditions) το 2018 οι ενοικιαστές κατοικιών αποτελούν το 26,5% ποσοστό του πληθυσμού της χώρας (έναντι του 22,8% το 2010). Το ποσοστό αυτό είναι κοντά στον μέσο όρο των κρατών της Ε.Ε. που το 2018 ήταν περίπου 30%. Η αυξητική τάση του ποσοστού είναι δικαιολογημένη, καθώς η πρόσβαση σε ιδιόκτητη κατοικία γίνεται ολοένα και δυσκολότερη από την μία λόγω της οικονομικής κρίσης που ροκάνισε εισοδήματα και αποταμιεύσεις, από την άλλη λόγω του περιορισμού του τραπεζικού δανεισμού. Αναμένεται δε περαιτέρω αύξηση με την κατάργηση προστασίας της πρώτης κατοικίας.

Από την ίδια παραπάνω πηγή διαπιστώνουμε ότι το 2018 το μέσο καθαρό ετήσιο εισόδημα στην Ελλάδα είναι 7.863 € έναντι 10.985 το 2011, ενώ από τους δείκτες τιμών του www.spitogatos.gr προκύπτει ότι ήδη πριν από το τέλος του 2018 οι τιμές των ενοικίων είχαν ξεπεράσει τις τιμές του 2011, και ότι τα μισθώματα το α΄ τρίμηνο του 2020 έχουν αυξηθεί σε σχέση με το α΄ τρίμηνο του 2019 κατά 9,50% στην επικράτεια. Η αντίστοιχη μεταβολή το δ’ τρίμηνο του 2019 σε σχέση με το δ’ τρίμηνο του 2018 ήταν 9,20%. Πώς δικαιολογείται αυτή η αύξηση στα μισθώματα, όταν οι μισθοί είναι καθηλωμένοι; Θα σκεφτεί κανείς τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης. Όμως, ο αριθμός των ενοικιαστών δεν αυξήθηκε τόσο πολύ ώστε να μην επαρκούν τα διαθέσιμα διαμερίσματα. Η ζήτηση αυξήθηκε όταν μπήκε για τα καλά στη ζωή μας το Airbnb και αλλοδαποί επενδυτές αγόραζαν διαμερίσματα για την golden visa, μειώνοντας έτσι τα διαθέσιμα για μακροχρόνιες μισθώσεις. Και τι θα απογίνουν οι μισθωτές που αποτελούν πάνω από το 1/4 του πληθυσμού; Ποιος έχει ασχοληθεί σοβαρά με αυτήν την μερίδα πολιτών; Κανείς μέχρι σήμερα, σε αντίθεση με τα λοιπά κράτη που από νωρίς είδαν το πρόβλημα και έλαβαν μέτρα αφενός χρονικού περιορισμού των βραχυχρόνιων μισθώσεων όπως η Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία,  και περιορισμού του αριθμού των αδειών βραχυχρόνιας μίσθωσης όπως η Πορτογαλία, Ισπανία, και αφετέρου ρύθμισης των μισθώσεων με προβλέψεις για το ύψος του μισθώματος και το ποσοστό της αναπροσαρμογής, όπως έκαναν στην Γαλλία, το Λουξεμβούργο και την Ιρλανδία.

Οι μισθωτές στην Ελλάδα, δέχονται αφόρητες πιέσεις από τους ιδιοκτήτες είτε για λύση της μίσθωσης προκειμένου οι τελευταίοι να εκμεταλλευτούν διαφορετικά το ακίνητό τους είτε για αύξηση του μισθώματος, με μοναδική τους προστασία την τριετή διάρκεια της μίσθωσης. Όμως μετά το πέρας της τριετίας είναι εντελώς απροστάτευτοι και εκτεθειμένοι στις παράλογες απαιτήσεις των ιδιοκτητών που δεν κάμφθηκαν ούτε από την πανδημία. Και κάπως έτσι φτάσαμε να μην επαρκεί ένας μισθός για το ενοίκιο. Ήδη το 2018 η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην Ε.Ε. στο κόστος στέγασης με το 83,1 των ενοικιαστών να δαπανά πάνω από το 40% του ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος*, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Ε.Ε. ήταν 27 % (EU-SILK).

Στο οικονομικά εύθραυστο κλίμα που διανύαμε προστέθηκε η πανδημία με βέβαιο αρνητικό αντίκτυπο στην τσέπη μας, αλλά αβέβαιο (χρονικά και ποσοτικά) στην αγορά των μισθώσεων που καθιστά πιο επιτακτική από ποτέ την  νομοθετική ρύθμιση των μισθώσεων κατοικίας στα παρακάτω πεδία.

1. Ανώτατο ύψος μισθώματος συνδεδεμένο με τον μέσο μισθό.

2. Αναπροσαρμογή των μισθωμάτων ανάλογη του δείκτη τιμών καταναλωτή

3. Πάγωμα των υφιστάμενων μισθώσεων για μια τριετία

4. Αναστολή των εξώσεων λόγω οφειλής μισθωμάτων για 6 μήνες με δυνατότητα παράτασης και αναλόγως  της διάρκειας της πανδημίας.

5. Κίνητρα προς τους ιδιοκτήτες να διαθέτουν τα ακίνητά τους για μακροχρόνιες μισθώσεις, όπως  -χρονικός περιορισμός μέχρι 90 ημέρες ετησίως των βραχυχρόνιων μισθώσεων, -γεωγραφικός περιορισμός της golden visa μακριά από τα αστικά κέντρα όσον αφορά τα ακίνητα με χρήση κατοικίας, -επιδότηση ανακαίνισης των κενών κατοικιών, -έκπτωση ΕΝΦΙΑ για τα μισθωμένα ακίνητα με χρήση κατοικίας.

*Ισοδύναμο Διαθέσιμο Εισόδημα είναι το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού μετά τους φόρους και λοιπές κρατήσεις που είναι διαθέσιμο για ξόδεμα ή αποταμίευση, διαιρούμενου δια των μελών του νοικοκυριού, αφού εξισωθούν με ενήλικες, σύμφωνα με την κλίμακα του OECD, κατά την οποία ο πρώτος ενήλικας αντιστοιχεί σε 1,0, ο δεύτερος ενήλικας και κάθε ανήλικος άνω των 14ετών σε 0,5 και κάθε ανήλικος κάτω των 14 ετών σε 0,3.