Αμβλώσεις, Δημόσιοι χώροι και Ελευθερία του Λόγου

Πολλές συζητήσεις προκάλεσε η πρόσφατη τοποθέτηση, επ’ αμοιβή, αφισών, με μηνύματα που παροτρύνουν τις γυναίκες να μην προβαίνουν σε αμβλώσεις, σε χώρους του Μετρό, κι η επακόλουθη απόσυρσή τους μετά την, αναμενόμενη, δημόσια κατακραυγή, με εντολή του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Το γεγονός αυτό άνοιξε τη συζήτηση για πολλά θέματα, μεταξύ άλλων και για την ελευθερία του λόγου.

Καταρχάς, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι το μήνυμα της αφίσας με βρίσκει πλήρως αντίθετο. Ένα έμβρυο δεν είναι “αγέννητο παιδί” κι η εκ του πονηρού προσπάθεια να περάσει υπογείως το παραπλανητικό μήνυμα ότι κάνοντας μια άμβλωση σκοτώνεις ένα παιδί, μου προκαλεί εμετό από την αηδία.

Από εκεί και πέρα, το μήνυμα της αφίσας δεν είναι, και πρέπει να συνεχίσει να μην είναι, ποινικά επιλήψιμο. Το πρόβλημα σε αυτή την περίπτωση είναι ο χώρος όπου ανέβηκε ένα τέτοιο μήνυμα. Αν η αφίσα είχε ανέβει σε οποιοδήποτε χώρο που ανήκει σε μη κρατική οντότητα, προφανώς θα σχολιαζόταν το ίδιο επικριτικά το μήνυμά της αλλά, σε τελική ανάλυση, η ανάρτησή της θα είχε γίνει σε έναν ιδιωτικής ιδιοκτησίας χώρο, μέσω μιας εμπορικής  συμφωνίας δύο ελεύθερα συναλλασσόμενων μερών, δηλαδή, των χριστιανικών σωματείων που δημιούργησαν την επίμαχη καμπάνια και του ιδιοκτήτη π.χ μιας υπαίθριας διαφημιστικής πινακίδας ή μιας εφημερίδας. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, μιλάμε για διαφήμιση που προβλήθηκε σε χώρο ιδιοκτησίας μιας κρατικής οντότητας, της ΣΤΑΣΥ, της οποίας μάλιστα η λειτουργία επιδοτείται κάθε χρόνο από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή από τον κάθε φορολογούμενο, ανεξαρτήτως του φύλου του και της θέσης του για τις αμβλώσεις. Να υπενθυμίσουμε σε αυτό το σημείο ότι παρόμοιο ζήτημα είχε  προκύψει με αφίσες που είχαν αναρτηθεί στο Μετρό τον Σεπτέμβριο του 2018, πάλι επ’ αμοιβή, από ομάδα vegan, οι οποίες απεικόνιζαν ζώα δίπλα σε μηνύματα όπως “Δες ποιον έφαγες σήμερα”.

Τι θα πρέπει να κάνουμε σε αυτή την περίπτωση; Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει κάποια εύκολη λύση όταν μιλάμε για χώρους που ανήκουν στο κράτος, όπως τους σταθμούς του Μετρό, οι οποίοι ταυτόχρονα ανήκουν σε όλους και πληρώνονται και χρησιμοποιούνται από όλους. Σε αυτό το σημείο, να διευκρινίσω ότι μιλώντας για χώρους που ανήκουν στο κράτος, εννοώ εν γένει υποδομές του κι όχι χώρους όπως οι πλατείες και τα πεζοδρόμια, όπου ο καθένας έχει δικαίωμα να προβάλει τις ιδέες του μέσω συγκεντρώσεων κι ομιλιών. Εκ των πραγμάτων, ο καθένας μας έχει διαφορετικές αντιλήψεις κι ηθικές αξίες οι οποίες, πολλές φορές, δεν μπορούν να συγκεραστούν αλλά θα πρέπει, με κάποιο τρόπο, να παίρνονται υπόψιν στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Οπότε, μια λύση εφικτή κι αποδεκτή είναι οι δημόσιοι οργανισμοί να έχουν κώδικες δεοντολογίας που θα είναι ανοιχτοί σε δημόσια διαβούλευση και θα έχουν παρουσιαστεί στο κοινό, ώστε η πολιτική τους να κινείται σε πλαίσια εντός του κράτους δικαίου και με σεβασμό στα ατομικά δικαιώματα, όπως, εδώ, το αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα της γυναίκας στην άμβλωση, το οποίο είναι αναπόσπαστο μέρος της αυτοδιάθεσης του σώματός της. Ένας τέτοιος κώδικας, εν συντομία και κατά την άποψή μου, δε θα επέτρεπε να προβάλλονται διαφημίσεις που άπτονται θεμάτων ηθικής, όπως οι αμβλώσεις κι η κρεατοφαγία, καθώς και πολιτικές διαφημίσεις.

Προχωρώντας, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι εντείνεται τον τελευταίο χρόνο η προσπάθεια από διάφορους, εκκλησιαστικούς και μη, φορείς να διαδοθεί η ιδέα ότι ένα έμβρυο είναι ένας κανονικός άνθρωπος και, κατά συνέπεια, η άμβλωση αποτελεί δολοφονία. Η καθιέρωση από την Εκκλησία της Ελλάδος “Μέρας Αγέννητου Παιδιού” (sic) και το πρόσφατο πρωτοσέλιδο αθλητικής (!) εφημερίδας με περιεχόμενο παρόμοιο της επίμαχης αφίσας (με το οποίο, μάλιστα, συμφώνησε δημόσια ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων κ. Γεωργιάδης) δείχνουν ότι γίνεται μία συντονισμένη προσπάθεια να επιστρέψουμε σε ιδέες, αρχικά, κι έπειτα, αν ευοδωθεί κάπώς αυτή η προσπάθεια, σε νομικά πλαίσια πρωτύτερα του 1986, οπότε και νομιμοποιήθηκε η άμβλωση στην Ελλάδα. Είναι πραγματικά συγκινητικό το πόσο χρόνο, κόπο και χρήμα αφιερώνουν στο να προστατεύσουν τις γυναίκες από τις αμβλώσεις και, συνεπώς τα “αγέννητα παιδιά”, οπότε θα τους συνιστούσα να σταματήσουν να αντιδρουν στην εισαγωγή του μαθήματος της Σεξουαλικής Αγωγής στα σχολεία, ώστε να μπορούν να μάθουν, μεταξύ άλλων, περί αντισύλληψης τα έφηβα παιδιά και να μην διαπαιδαγωγούνται πάνω στο σημαντικότατο αυτό θέμα από “γνωστούς” και ερωτικού περιεχομένου ταινίες. Επίσης, να μην προωθουν τις ιδέες τους χρησιμοποιώντας ψευδή στοιχεία και, αν τους περισσεύει λίγος χρόνος μέσα στην τιτάνια αυτή τους προσπάθεια, ν’ ασχοληθούν λίγο με το υπάρχον νομικό πλαίσιο το οποίο καθυστερεί υπερβολικά κι αδικαιολόγητα την υιοθεσία γεννημένων κι ορφανών παιδιών από ετερόφυλα ζευγάρια και την απαγορεύει στα ομόφυλα…

Αντί επιλόγου, θα πρέπει να πούμε ότι, όσο απεχθής κι αν είναι η προσπάθεια να ταυτιστεί η άμβλωση με τη δολοφονία, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για περιορισμό της πρόσβασης της γυναίκας σε αυτή, οι υποστηρικτές τέτοιων ιδεών έχουν το απεριόριστο δικαίωμα να την εκφράζουν σε οποιοδήποτε ιδιωτικό χώρο τους το επιτρέπει, καθώς και σε πλατείες και πεζοδρόμια. Όχι, όμως, σε διαφημιστικές πινακίδες του Μετρό, το οποίο εν μέρει έχουν πληρώσει γυναίκες που έχουν προβεί ή θα προβούν σε άμβλωση.