Τι ακριβώς «διερευνούμε»;

Μάθαμε με χαρά ότι επιτέλους θα ξαναρχίσει η διαδικασία των «διερευνητικών επαφών» ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία με τον… εξηκοσιοστό πρώτο (61ο !!!) γύρο παρόμοιων συζητήσεων.

Κάποιος αντικειμενικός παρατηρητής (που θα ερχόταν από άλλη ήπειρο η από το… διάστημα) θα υπέθετε ότι αυτή η διαδικασία είναι:

  • Είτε προσχηματική (στην καλύτερη περίπτωση!) και τα «διαλεγόμενα μέρη» δεν ενδιαφέρονται ποσώς να βρεθεί λύση, αλλά θέλουν να παριστάνουν ότι συζητούν για εσωτερική κατανάλωση
  •  Είτε εντελώς γελοία. Δεν θα ήταν δυνατόν, αν ήμασταν στοιχειωδώς σοβαροί, να έχουν περάσει 18 χρόνια (από το 2002 συγκεκριμένα) και να… «διερευνούμε» ο ένας τις διαθέσεις του άλλου.

Η αλήθεια είναι ότι δεν χρειάζονται καθόλου τέτοιου είδους διερευνήσεις των διαθέσεων του άλλου μέρους, γιατί αυτές είναι έως τώρα εντελώς ξεκαθαρισμένες και δυστυχώς ασυμβίβαστες.

  • Η μεν Ελλάδα ισχυρίζεται ότι τα νησιά της έχουν πλήρη «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη» (ΑΟΖ) η οποία μάλιστα και κατά ένα ανεξήγητο τρόπο υπερτερεί της αντίστοιχης ΑΟΖ της ηπειρωτικής Τουρκίας (βλ. αριστερό χάρτη).
  •  Η δε Τουρκία ισχυρίζεται ότι τα νησιά γενικώς, ακόμη και αυτά που αποτελούν ανεξάρτητα κράτη όπως η Κύπρος, δεν έχουν καθόλου ΑΟΖ. Πάλι καλά που τους αναγνωρίζουν «αιγιαλίτιδα ζώνη», αλλά μόνο 6 μιλίων αντί για το διεθνώς καθιερωμένο 12 (βλ. δεξιό χάρτη).

Ποιό «δίκαιο της θάλασσας» ;

Αυτά τα εξωφρενικά επιτρέπεται να συμβαίνουν για ένα ακόμη λόγο:

Η Διεθνής Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας (United Nations Convention for the Law of Sea – UNCLOS) σε ένα κείμενο 200 σελίδων [1] μπορεί να περιλαμβάνει απίθανες λεπτομέρειες (π.χ. για διάφορα θαλάσσια ή ποταμίσια είδη, βλ. άρθρα 61-67 ή για υποθαλάσσιες επιστημονικές έρευνες, άρθρα 238-265), αλλά σε ό,τι αφορά το status των νησιών είναι ιδιαίτερα λακωνική (μόνο 8 γραμμές (!), που αποτελούν μία ολόκληρη ενότητα (PART VIII. REGIME OF ISLANDS. Σελ. 63)) αφήνοντας περιθώρια για αυθαίρετες ερμηνείες.

Πιο συγκεκριμένα, ενώ στο (μοναδικό) Άρθρο 121 διευκρινίζεται με σαφήνεια πως τα (κατοικήσιμα) νησιά έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα, υπάρχει μόνο υπαινιγμός ότι αυτές καθορίζονται «σε συμφωνία …(?) » με τις αντίστοιχες των ηπειρωτικών – παρακτίων κρατών (coastal states), στα οποία τα νησιά αυτά ανήκουν και χωρίς φυσικά να καθορίζεται τί ακριβώς ισχύει στην περίπτωση που συνυπάρχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδες άλλων γειτονικών παρακτίων κρατών (επήρεια των νησιών).

Το μόνο που διατυπώνεται σαφώς από τη συνθήκη είναι ότι υπάρχουν «νησιωτικά κράτη» (archipelagic states) με πλήρη τα αντίστοιχα δικαιώματα σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα (Άρθρα 2.2, 48 και 49).

Στα πραγματικά «ακανθώδη» ως άνω ζητήματα, αφήνει την όλη κατάσταση στην «καλή πίστη» των ενδιαφερομένων γειτονικών κρατών, που βρέχονται από την ίδια θάλασσα (Άρθρα 59 και 83), ενώ φυσικά δεν προβλέπει τίποτα για την περίπτωση όπου δεν υπάρχει ούτε καλή πίστη, ούτε συμφωνία μετά από πάρα πολλά χρόνια.

Είναι σα να λέει: «Κόψτε το λαιμό σας και βρείτε τα μεταξύ σας. Εγώ νίπτω τας χείρας μου. Στο τέλος – τέλος, υπάρχουν και τα διεθνή δικαστήρια»! (όπως υπενθυμίζει και η ίδια η συνθήκη … στο τέλος!)

Πόσο καλόπιστες είναι οι δύο πλευρές;

Η «καλή πίστη» των Τούρκων είναι βέβαια γνωστή από το παρελθόν. Για παράδειγμα από το πώς «διαφύλαξαν» το 1974 την Κυπριακή Δημοκρατία ως «εγγυήτρια δύναμη» (τρομάρα μας!). Επιπλέον οι Τούρκοι όχι μόνο δεν προσυπέγραψαν τη συνθήκη UNCLOS, αλλά αρνούνται και τη δικαιοδοσία του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης, του μόνου αρμοδίου στο να επιλύει παρόμοιες διακρατικές διαφορές και διενέξεις.

Η δική μας στάση είναι ασύγκριτα καλύτερη. Πέραν κάποιων (πράγματι) «μαξιμαλιστικών» θέσεων (βλ. παραπάνω και αριστερό χάρτη), εμείς από την αρχή είχαμε υποδείξει ως καλύτερη λύση την προσφυγή στο δικαστήριο της Χάγης, πράγμα που (φυσικά…!) αρνήθηκε η Τουρκία.

Επιπλέον, όπου τελικά μπορέσαμε, οδηγηθήκαμε πράγματι σε συμφωνία με καλόπιστους γείτονες όπως η Ιταλία και η Αίγυπτος.

Αντίθετα, η Τουρκία έκανε «συμφωνία» μόνο με τον «υποτελή» Σάρατζ της Λιβύης υπογράφοντας ένα εντελώς εξωφρενικό και προσβλητικό για κάθε έννοια διεθνούς δικαίου μνημόνιο.

Οι στοιχειώδεις προϋποθέσεις για ένα εποικοδομητικό διάλογο

Για να επανέλθουμε στο αρχικό θέμα:

Για να έχουν νόημα οι οποιεσδήποτε «διερευνητικές» συζητήσεις, θα πρέπει και τα δύο μέρη να δεχθούν τα εξής (κατά την ταπεινή μου γνώμη) προφανή και αυτονόητα:

Α) Ότι αμφότερα τα παράκτια κράτη (εν προκειμένω Ελλάδα και Τουρκία) έχουν δικαιώματα σε ΑΟΖ καθώς και υφαλοκρηπίδα στη θάλασσα που παρεμβάλλεται μεταξύ τους.

Β) Ότι τα νησιά έχουν και αυτά υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.

Γ) Δεδομένου ότι, βάσει της UNCLOS, η ΑΟΖ (συμβατικά και η υφαλοκρηπίδα) έχουν έκταση 200 ναυτικών μιλίων και δεδομένου επίσης ότι η παρεμβαλλομένη θάλασσα (Αιγαίο πέλαγος) έχει πλάτος μικρότερο από 200 + 200 = 400 ν.μ., υποχρεωτικά θα υπάρχουν περιοχές όπου ταυτόχρονα και τα δύο ενδιαφερόμενα μέρη έχουν δικαιώματα.

(Το τελευταίο προαπαιτούμενο όμως ταυτίζεται με την έννοια της «συνεκμετάλλευσης», η οποία αποτελεί περίπου «εθνική μειοδοσία» από αρκετούς…)

Εάν και μόνο εάν συμφωνήσουμε στα παραπάνω, τότε και μόνο τότε θα υπάρχει περίπτωση να συμφωνήσουμε σε όλα τα επόμενα, όπως είναι π.χ. το ακανθώδες και δύσκολο ζήτημα του προσδιορισμού της «επήρειας» των νησιών στην οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.

Τι να κάνουμε; Έτσι είναι η ζωή και πρέπει να συμβιβαστούμε.

 Ούτως ή άλλως έχουμε προτείνει να συμβιβαστούμε με την όποια απόφαση θα έπαιρνε το δικαστήριο της Χάγης. Γιατί λοιπόν να μην έχουμε προσπαθήσει να βρούμε μαζί με την Τουρκία την καλύτερη δυνατή (win-win) λύση; Όπως εμείς οι ίδιοι την αντιλαμβανόμαστε και όχι όπως θα κρίνει και θα μας επιβάλει κάποιο δικαστήριο;

Αν συνεχίσουμε όπως μέχρι τώρα…

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μια λογική προσέγγιση ενός απλού και μη ειδικού επί του θέματος, πολίτη.

Ο ίδιος πολίτης όμως πιστεύει ακράδαντα ότι δεν πρόκειται να καταλήξουμε πουθενά… ελπίζοντας φυσικά να διαψευσθεί!

Και αν υπήρχε κάποτε δυνατότητα να εκμεταλλευθούν οικονομικά οι δύο χώρες τα όποια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Αιγαίο, όσο περνάει ο καιρός τα υποθετικά αυτά κοιτάσματα θα απαξιώνονται και θα χάνουν το οικονομικό ενδιαφέρον τους.

Έτσι, μετά από άλλα 18 χρόνια και άλλους 60 γύρους «διερευνητικών συζητήσεων» θα φθάσουμε σε ένα σημείο όπου θα διαπιστώσουμε ότι οι συζητήσεις δεν θα έχουν πλέον το παραμικρό οικονομικό ενδιαφέρον, άρα και οποιοδήποτε νόημα.

Ας ελπίσουμε τουλάχιστον ότι στο μεταξύ δεν θα έχουμε κανένα πόλεμο με την Τουρκία.

Θα έχουμε ωστόσο καμπόσους… εξοπλισμούς, γιατί «ο καλύτερος τρόπος να έχεις ειρήνη είναι να προετοιμάζεσαι για πόλεμο».

Και οι εξοπλισμοί θα έχουν κι αυτοί το δικό τους… «οικονομικό ενδιαφέρον».

Μόνο που αυτό θα είναι για… κάποιους άλλους (αυτούς που πουλάνε τα οπλικά συστήματα) και όχι για τις «διαπραγματευόμενες» και «προετοιμαζόμενες» χώρες μας.

… … …

… …

…

[1] https://www.un.org/Depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf

Facebook Comments