Ως κοινωνικό φαινόμενο η ενδοοικογενειακή βία απαντά ανέκαθεν, ως επί το πλείστον σε πατριαρχικές οικογένειες, και συνδέεται άρρηκτα, αλλά όχι αποκλειστικά, με την υποβάθμιση των δικαιωμάτων της γυναίκας και την υπεροχή του άντρα στον κοινωνικό θεσμό της οικογένειας. Ακόμα και σήμερα, που η διακήρυξη της ισότητας των δύο φύλων απηχεί ευρύτατης αποδοχής, δεν έχουν πλήρως εξαλειφθεί φαινόμενα ενδοοικογενειακής βίας, τα οποία σε κάθε περίπτωση δεν εντοπίζονται αποκλειστικά στο πλαίσιο της σχέσης του ζευγαριού, αλλά και μεταξύ του συνόλου των οικογενειακών δεσμών.

Έτσι, η ανάγκη εποικοδομητικής νομοθετικής παρέμβασης προβάλλει επιτακτική, ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον κράτους δικαίου. Στα πλαίσια αυτά, η Ελληνική πολιτεία έχει θεσπίσει το νόμο 3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία, σε μια αξιόλογη προσπάθεια να παράσχει όλα τα νομικά όπλα για την αποτροπή τέτοιων φαινομένων.

Εννοιολογικός προσδιορισμός της “οικογένειας” για τις ανάγκες του Νόμου

Ορίζοντας ο νομοθέτης ως ενδοοικογενειακή βία την τέλεση αξιόποινων πράξεων κατά της ζωής, της υγείας και της σωματικής ακεραιότητας μελών της οικογένειας, επιχειρεί να προσδιορίσει εννοιολογικά το θεσμό της οικογένειας, που αποτελείται από συζύγους ή γονείς και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους.

Στην οικογένεια περιλαμβάνονται, εφόσον συνοικούν, συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού και πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός παραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει ορισθεί μέλος της οικογένειας, καθώς και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια.

Οι διατάξεις του νόμου αυτού εφαρμόζονται και στην μόνιμη σύντροφο του άνδρα ή στον μόνιμο σύντροφο της γυναίκας και στα τέκνα, κοινά ή ενός εξ αυτών, εφόσον τα πρόσωπα αυτά συνοικούν, ως και στους τέως συζύγους.

Προεκτάσεις Αστικού Δικαίου

Σε πνεύμα διακηρυκτικό, ο νομοθέτης προβαίνει στο άρθρο 2 του ως άνω νόμου στη ρητή απαγόρευση της άσκησης οποιασδήποτε μορφής βίας μεταξύ των μελών της οικογένειας. Η ενδοοικογενειακή βία λειτουργεί επίσης ως τεκμήριο ισχυρού κλονισμού του γάμου, γεγονός που αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση διαζυγίου. Αναφορικά με την ηθική βλάβη, το άρθρο 5 του ίδιου νόμου αναφέρει ότι η κατά το άρθρο 932 του Αστικού Κώδικα χρηματική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης του παθόντος για μία από τις πράξεις του παρόντος νόμου, δεν μπορεί να είναι κατώτερη των χιλίων (1.000) ευρώ, εκτός αν ο ίδιος ο παθών ζήτησε μικρότερο ποσό.

Παράλληλα, παρέχεται στο θύμα ενδοοικογενειακής βίας το δικαίωμα να ζητήσει την άμεση λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά του δράστη οικογενειακής βίας.

Ποινικές Προεκτάσεις

Σωματική βλάβη:    1. Το μέλος της οικογένειας το οποίο προξενεί σε άλλο μέλος αυτής σωματική κάκωση ή βλάβη της υγείας του, υπό την έννοια του εδαφίου α’ της παρ. 1 του άρθρου 308 του Ποινικού Κώδικα, ή με συνεχή συμπεριφορά προξενεί εντελώς ελαφρά κάκωση ή βλάβη της υγείας του, με την έννοια του εδαφίου β’ της παραπάνω διάταξης, τιμωρείται με φυλάκιση, τουλάχιστον, ενός έτους.

2. Αν η πράξη της πρώτης παραγράφου είναι δυνατόν να προκαλέσει στο θύμα κίνδυνο για τη ζωή του ή βαριά σωματική βλάβη, επιβάλλεται φυλάκιση, τουλάχιστον, δύο ετών. Αν επακολουθήσει βαριά σωματική ή διανοητική πάθηση του θύματος, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών. Αν ο υπαίτιος επεδίωκε ή γνώριζε και αποδέχθηκε το αποτέλεσμα της πράξης του, τιμωρείται με κάθειρξη.

3. Αν η πράξη της πρώτης παραγράφου τελέσθηκε σε βάρος εγκύου ή σε βάρος μέλους της οικογένειας το οποίο, από οποιαδήποτε αιτία, είναι ανίκανο να αντισταθεί, τιμωρείται με φυλάκιση, τουλάχιστον, δύο ετών και αν η πράξη τελέσθηκε ενώπιον ανήλικου μέλους της οικογένειας, τιμωρείται με φυλάκιση, τουλάχιστον, ενός έτους.

4. Αν η πράξη της πρώτης παραγράφου συνιστά μεθοδευμένη πρόκληση έντονου σωματικού πόνου ή σωματικής εξάντλησης, επικίνδυνης για την υγεία, ή ψυχικού πόνου, ικανού να επιφέρει σοβαρή ψυχική βλάβη, ιδίως με την παρατεταμένη απομόνωση του θύματος, επιβάλλεται κάθειρξη. Αν το θύμα είναι ανήλικος, επιβάλλεται κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

5. Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων εφαρμόζονται αντίστοιχα και όταν ο δράστης εργάζεται σε φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας, η δε πράξη του στρέφεται σε βάρος προσώπου, το οποίο δέχεται τις υπηρεσίες του φορέα αυτού.

Ενδοοικογενειακή παράνομη βία και απειλή: 1. Το μέλος της οικογένειας το οποίο εξαναγκάζει άλλο μέλος χρησιμοποιώντας βία ή απειλή με σπουδαίο και άμεσο κίνδυνο σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή χωρίς το θύμα να υποχρεούται προς τούτο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών, ανεξάρτητα από το αν το απειλούμενο κακό στρέφεται εναντίον του ίδιου του θύματος ή κάποιου από τους οικείους του υπό την έννοια της περίπτωσης β’ του άρθρου 13 του Ποινικού Κώδικα.

2. Το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της οικογένειας, απειλώντας το με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση.

Ενδοοικογενειακή προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας: 1. Το μέλος της οικογένειας το οποίο προσβάλλει την αξιοπρέπεια άλλου μέλους της, με ιδιαίτερα ταπεινωτικό λόγο ή έργο που ανάγεται στη γενετήσια ζωή του, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών.

2. Με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών μέχρι τριών ετών τιμωρείται η πράξη της προηγούμενης παραγράφου, αν ο παθών είναι ανήλικος.

3. Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων εφαρμόζονται αντίστοιχα και όταν ο δράστης εργάζεται σε φορέα παροχής κοινωνικής μέριμνας, η δε πράξη του στρέφεται σε βάρος προσώπου, το οποίο δέχεται τις υπηρεσίες του φορέα αυτού.

Στα πλαίσια της βέλτιστης δυνατής προστασίας, ο νομοθέτης προσθέτει στον ίδιο νόμο και διάταξη, με βάση την οποία εκπαιδευτικοί, στων οποιών την αντίληψη θα υποπέσει γεγονός ενδοοικογενειακής βίας, οφείλουν χωρίς καθυστέρηση να ενημερώσουν το διευθυντή του σχολείου.  Ο διευθυντής της σχολικής μονάδας ανακοινώνει, αμέσως, την αξιόποινη πράξη στον αρμόδιο εισαγγελέα, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 37 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ή στην πλησιέστερη αστυνομική αρχή. Την ίδια υποχρέωση έχουν οι εκπαιδευτικοί και οι διευθυντές των ιδιωτικών σχολείων, καθώς και οι υπεύθυνοι των πάσης φύσεως Μονάδων Προσχολικής Αγωγής.

Συμπερασματικά, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ένα νομοθέτημα που όμως είναι απαραίτητο να εμποτίσει τη σύγχρονη κοινωνική ζωή ουσιαστικά, εγκαταλείποντας τις στείρες διακηρυκτικές κορώνες και λειτουργώντας αποτελεσματικά, κατακρημνίζοντας περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας ικανά να εκμαυλίσουν κάθε εκσυγχρονιστικό βήμα στον τομέα των δικαιωμάτων του ανθρώπου στη σημερινή εποχή.

Facebook Comments