Παρακολουθήσεις και Δημοκρατία

Η πρόσφατη δημοσίευση καταλόγου 33 πολιτικών προσώπων και δη ανώτατων στελεχών της κυβέρνησης, συγγενών τους, αλλά και δημοσιογράφων που σύμφωνα με το δημοσίευμα παρακολουθούνταν, έχουν αναταράξει το πολιτικό σκηνικό, δημιουργώντας συνθήκες αστάθειας.

Ήδη τις τελευταίες ημέρες το θέμα σχεδόν μονοπωλεί το δημόσιο πολιτικό διάλογο σε κάθε μέσο, ηλεκτρονικό και έντυπο. Πολλά έχουν ειπωθεί και ακόμη περισσότερα πρόκειται να ειπωθούν μέχρι να δοθούν – και στο βαθμό που θα κριθούν επαρκείς – οι σχετικές απαντήσεις.

Παρά τον ορυμαγδό απόψεων και σχολίων που έχουν κατακλύσει τη δημόσια σφαίρα σχετικά με το θέμα, δύο είναι τα κρίσιμα ερωτήματα που πρέπει επειγόντως να απαντηθούν. Αν όντως γίνονταν οι παρακολουθήσεις, ποιος παρακολουθούσε και για ποιο σκοπό. Τα τινά εδώ είναι δύο.

Αν αυτός που παρακολουθούσε ήταν ιδιώτης, τότε οι παρακολουθήσεις ήταν εξ ορισμού παράνομες και πρέπει συνεπώς οι υπαίτιοι να εντοπιστούν και να διωχθούν σύμφωνα με το νόμο.

Αν ήταν η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, τότε θα πρέπει να διερευνηθεί αν ο σκοπός της παρακολούθησης ήταν ο προβλεπόμενος από το νόμο, αν δηλαδή υπήρξαν λόγοι εθνικής άμυνας και ασφάλειας, ή λόγοι που ανάγονται στην προστασία του πολιτεύματος.

Το επιχείρημα που προβάλλεται ότι ο εκάστοτε υπάλληλος της ΕΥΠ δεν μπορεί να είναι πιο πατριώτης από τον εκάστοτε υπουργό, ώστε να δικαιούται να τον παρακολουθεί, δεν ευσταθεί.

Διότι εδώ δεν τίθεται θέμα πατριωτισμού, ούτε οι παρακολουθήσεις γίνονται για να εξακριβωθεί αν κάποιος υπουργός είναι ξένος πράκτορας ή όχι. Παρά ταύτα αξίζει να σημειωθεί ότι, στη Μ. Βρετανία ο εκάστοτε υπουργός άμυνας πριν το διορισμό του παίρνει clearance από την MI5 εδώ και δεκαετίες.

Αυτό που προκαλεί έκπληξη είναι ότι πολλοί φαίνεται να αγνοούν – ειδικά στελέχη της ίδιας της κυβέρνησης, αλλά και βουλευτές της συμπολίτευσης – ότι οι εν δυνάμει παρακολουθούμενοι εκ της ιδιότητάς τους είναι σε θέση να γνωρίζουν κρίσιμα κρατικά μυστικά και ως άνθρωποι έχουν και αυτοί αδυναμίες που ξένα συμφέροντα ασφαλώς θα προσπαθήσουν  να ανακαλύψουν ώστε να τα εκμεταλλευτούν.

Φανταστείτε έναν/μία Υπουργό κρίσιμου για τα εθνικά συμφέροντα Υπουργείου που ανακαλύπτει στη σχολική τσάντα του παιδιού του/της απειλητικό σημείωμα για τη ζωή του. Που αν δεν αποκαλύψει κρατικά μυστικά ή αν τολμήσει να επικοινωνήσει με την αστυνομία για να καταγγείλει το γεγονός, την επόμενη φορά αντί για σημείωμα θα το βρεί τεμαχισμένο μέσα σε αυτήν, τι κάνει; Προδίδει ή όχι κρατικά μυστικά; Απευθύνεται ή όχι στην αστυνομία; Πρέπει ή όχι η ΕΥΠ να παρακολουθεί όχι μόνο τον ίδιο άλλα και τα παιδιά του; Μήπως η ΕΥΠ θα πρέπει να κάνει και έναν έλεγχο στο ποιοι είναι οι δάσκαλοι που διδάσκουν στο σχολείο; Αν προσλήφθηκε φερ’ ειπείν πρόσφατα κάποιος δάσκαλος στο σχολείο που μόλις άρχισε να πηγαίνει το παιδί ενός υπουργού ευαίσθητου για τα εθνικά θέματα υπουργείου, αυτός δεν πρέπει να ελεγχθεί;

Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα. Έστω ότι ένας που γνωρίζει εκ της θέσεώς του κρίσιμα εθνικά μυστικά, διατηρεί εξωσυζυγική σχέση. Αυτό πρέπει να ενδιαφέρει την ΕΥΠ;  Σε πρώτη ανάγνωση όχι. Αν όμως το άτομο με το οποίο διατηρεί τη σχέση αυτή, είναι εγκάθετο από ξένες μυστικές υπηρεσίες με σκοπό να του αποσπάσει μυστικά, αυτό δεν πρέπει να το διερευνήσει η ΕΥΠ; Αυτό δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας, οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες χρησιμοποιούσαν κατά κόρο στο παρελθόν τέτοιες τακτικές. Και πώς μπορεί να γνωρίζει η ΕΥΠ με τι άτομο έχει εμπλακεί ο υπόψη υπουργός/συγγενής του/δημοσιογράφος αν πρώτα δεν τον παρακολουθήσει; Ασφαλώς όταν θα έχει διερευνηθεί η υπόθεση και δεν έχει υπάρξει εύρημα, κανένα στοιχείο δεν πρέπει να διαβιβάζεται, ούτε ασφαλώς πρέπει να ενημερώνεται η πολιτική ηγεσία για το αν ο τάδε ή ο δείνα υπουργός έχει εξωσυζυγική σχέση. Η πολιτική ηγεσία θα πρέπει να ενημερώνεται ότι διεξήχθη έρευνα μόνο αν έχουν προκύψει ευρήματα σχετικά με τη εθνική άμυνα, ασφάλεια και απειλή εναντίον του πολιτεύματος. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να γνωρίζει εκ των προτέρων αν διεξάγεται έρευνα από την ΕΥΠ.

Ένα ακόμη παράδειγμα, όχι απίθανο, είναι το ενδεχόμενο ύπαρξης επιπόλαιων υπουργών που εκμυστηρεύονται κρατικά μυστικά στη σύζυγό τους και αυτές τα αποκαλύπτουν στον κοινωνικό τους περίγυρο για να καυχηθούν. Ίσως να ακούγεται τραβηγμένο, παραταύτα είναι πιθανό να συμβεί αν αναλογιστεί κανείς ότι κατά το παρελθόν συνωθήθηκαν σε καίριες θέσεις λόγω πολιτικής συγκυρίας και μόνο, άνθρωποι εντελώς ακατάλληλοι.

Ένα ακόμη πιθανό σενάριο είναι να εκβιάζονται από ξένα κέντρα άνθρωποι σε καίριες θέσεις λόγω των ακραίων σεξουαλικών προτιμήσεών τους.

Οι πιθανότητες είναι πραγματικά ανεξάντλητες.

Το συμπέρασμα είναι ένα: αν έγιναν πράγματι παρακολουθήσεις και οι παρακολουθήσεις αυτές έγιναν από ιδιώτη με παράνομα μέσα, τότε αυτός πρέπει να εντοπιστεί και να οδηγηθεί στη δικαιοσύνη. 

Αν έγιναν από την ΕΥΠ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το νόμο, να αποδειχθεί ότι έγιναν για λόγους που ανάγονται στην εθνική άμυνα, ασφάλεια ή προστασία του πολιτεύματος. Αλλιώς, και εδώ θα πρέπει να αναζητηθούν οι υπαίτιοι και να οδηγηθούν και αυτοί στη δικαιοσύνη.

Επειδή οι πιθανότητες είναι πραγματικά ανεξάντλητες, αυτό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για να διεξάγονται παρακολουθήσεις που ουδεμία σχέση έχουν, ή θα μπορούσαν να έχουν με αυτούς τους λόγους.

Κάθε υπεύθυνος άνθρωπος που κατέχει καίρια θέση για τα εθνικά συμφέροντα, γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν πρόκειται για μια απλή δουλειά οκταώρου, μετά το οποίο απλά επιστρέφει στην οικογένεια και τα παιδιά του ή αν δεν έχει, κάνει πάρτι επειδή λαχταρά τη ζωή όπως πολύ ατυχώς είχε δηλώσει πρόσφατα η πρωθυπουργός της Φινλανδίας. Τέτοιες θέσεις απαιτούν θυσίες και παραχωρήσεις στην προσωπική ζωή και ιδιωτικότητα τις οποίες ο εκάστοτε αξιωματούχος θα πρέπει εν τέλει να είναι διατεθειμένος να αναλάβει.