Εδώ και πολλές δεκάδες χρόνια ο όρος «ελγίνεια μάρμαρα» είχε τόσο απόλυτα καθιερωθεί, ώστε να έχει δημιουργηθεί σε όλους η εντύπωση ότι ο λόρδος Έλγιν είχε προσφέρει στην Ελλάδα κάποια σημαντική υπηρεσία «διασώζοντας» κάποια ανεκτίμητα έργα τέχνης.

Όταν η αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη είχε ξεκινήσει την διεκδίκηση των γλυπτών, οι περισσότεροι (εμού συμπεριλαμβανομένου) σκέφτονταν:
– Τί μας λέει τώρα αυτή!… Πάει καλά; Αν είναι δυνατόν !
… …

Η αλήθεια όμως ήταν εντελώς διαφορετική από ό,τι γνωρίζαμε έως τότε :

Ο Σκωτσέζος Thomas Bruce (1766-1841), γνωστός και ως Λόρδος Έλγιν, γιατί υπήρξε φεουδάρχης – «ευγενής» της εποχής του, ως 7th Earl of Elgin και 11th Earl of Kincardine [1], υπήρξε στρατιωτικός και επιφανής διπλωμάτης της εποχής του, αλλά τελικά έγινε διάσημος γιατί απέσπασε και άρπαξε χωρίς καμία άδεια γλυπτά από τον Παρθενώνα.

Ο Bruce ήταν πράγματι φιλότεχνος και όταν έγινε πρεσβευτής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (1799) θαύμαζε πολύ τα αρχαία έργα τέχνης και ιδίως τα γλυπτά του Παρθενώνα. Αρχική του πρόθεση ήταν να μην τα αφαιρέσει για να τα μεταφέρει στη Βρετανία, αλλά να τα αντιγράψει με τη μορφή γύψινων αποτυπωμάτων και πινάκων ζωγραφικής. Η σχετική άδεια (φιρμάνι) δόθηκε από την «Υψηλή Πύλη» (σουλτάνο) το 1801, όπως ισχυρίστηκε ο ίδιος, κάτι που όμως αμφισβητείται.

Φαίνεται όμως ότι δεν ήταν ιδιαίτερα σταθερός χαρακτήρας ούτε εντελώς ισορροπημένος, γιατί επηρεάστηκε από τον ιερέα του (!) Philip Hunt, ο οποίος τον έπεισε να τα αφαιρέσει και να τα πάρει… σπίτι του!!

Ωστόσο, το (υποτιθέμενο) φιρμάνι (του οποίου το μόνο αντίγραφο βρέθηκε σε… ιταλική γλώσσα) επέτρεπε μόνο τις εργασίες για την αποτύπωση των γλυπτών σε εκμαγεία και σε καμία περίπτωση το ξήλωμα και την αφαίρεση των μαρμάρινων πλακών με τα γλυπτά επάνω τους. Το μόνο που επέτρεπε να πάρει μαζί του ο Bruce ήταν κάποιες πέτρες με επιγραφή που θα εύρισκε στο έδαφος ή κάποια προϊόντα ανασκαφών.

Αυτός όμως αφαίρεσε όσα κομμάτια μαρμάρου με γλυπτές απεικονίσεις μπόρεσε (περίπου τα μισά από τα αετώματα του ναού), χρησιμοποιώντας τα μέσα της εποχής εκείνης (και μια μικρή περιουσία) και στη συνέχεια τα φόρτωσε στο ιστιοφόρο Mentor για να τα μεταφέρει στην πατρίδα του.

Για κακή του τύχη, το πλοίο ναυάγησε κοντά στα Κύθηρα και ο Bruce – Lord Elgin ξόδεψε ακόμα περισσότερα για να πληρώσει δύτες και γερανούς (της εποχής εκείνης…) για να τα ανασύρει από τον βυθό.

Σχεδόν χρεωκοπημένος, αναγκάστηκε τελικά να τα πουλήσει στο βρετανικό μουσείο έναντι 35.000 λιρών της εποχής εκείνης (περίπου 5 εκατομμύρια λίρες σήμερα), ενώ η όλη επιχείρηση του είχε στοιχίσει περίπου τα διπλά.

…
Δεν ξέρω τί συμπέρασμα βγαίνει από όλα αυτά, αλλά προσωπικά τείνω να θεωρώ ότι ο Τόμας Μπρους – Λόρδος Έλγιν συμπεριφέρθηκε σαν κοινός κλέφτης και το βρετανικό μουσείο ως κοινός κλεπταποδόχος.

Τόσο απλά.

Η αλήθεια είναι ότι μέχρι πρόσφατα (2009) το έως τότε «μουσείο Ακρόπολης» ήταν κάτι σαν αποθήκη με παράθυρα…

Τώρα όμως το σύγχρονο Μουσείο Ακρόπολης είναι τόσο καλαίσθητο ώστε να αναδεικνύει τα εκθέματα πολύ καλύτερα από το βρετανικό μουσείο.
… …
…
Γενικά, είναι αντιφατικό να ισχυρίζεται κανείς ότι λατρεύει την Τέχνη, αλλά παρά ταύτα προτιμά να κατέχει ένα τμήμα ενός έργου τέχνης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την συνολική εντύπωση που δίνεται σ’ αυτόν που το βλέπει, παρά να φροντίσει για την ενοποίηση του έργου τέχνης, που κατά τα άλλα θαυμάζει.

Όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης έλεγε ότι «δεν είναι θέμα ιδιοκτησίας, αλλά ζήτημα επανενοποίησης των γλυπτών» είχε απόλυτο δίκιο, το οποίο ενισχύεται επιπλέον από το γεγονός ότι η Ελλάδα ουδέποτε διανοήθηκε να ζητήσει πίσω ολοκληρωμένα ακέραια έργα όπως είναι η Αφροδίτη της Μήλου ή η Νίκη της Σαμοθράκης.
… …
…
Το ερώτημα που αναφύεται εδώ είναι το εξής:
– Αυτές τις πληροφορίες για τα γλυπτά του Παρθενώνα και τις πράξεις του Bruce – L. Elgin, μπορεί ο καθένας να τις βρει στο διαδίκτυο (π.χ. Wikipedia – english version) και να εξαγάγει τα συμπεράσματά του.

Ο Ρίσι Σούνακ δεν έκανε τον κόπο να τα διαβάσει επίσης, ώστε να μην συμπεριφερθεί όσο απρεπώς και ανοήτως συμπεριφέρθηκε;
… … …
… …
…
[1] https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Bruce,_7th_Earl_of_Elgin

Facebook Comments