«Δαίμονες… σε ύπνωση!»

Όταν ευγενικά μου προτάθηκε, να συνεισφέρω τη γνώμη μου σε μια ιστοσελίδα οικονομικού κυρίως περιεχομένου, δεν ξέρω γιατί, αλλά αμέσως το μυαλό μου βρήκε το τίτλο για το πρωτόλειο άρθρο: Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι; Ακόμη κι αν δεν είμαι αλεπού, ακόμη κι αν περισσότερο θυμίζω έναν μπούφο, παρόλα αυτά, εδώ βρισκόμαστε στο παζάρι! Στην αγορά, στην πιάτσα!

Το συγκεκριμένο τίτλο λοιπόν, για να εξηγούμαστε, τον χρησιμοποίησε ο Ν. Μουζέλης στις 23 Αυγούστου του 1998, διερευνώντας τότε το ζήτημα της διαμάχης για την παραχώρηση του Ηρωδείου στο σχεδιαστή Κάλβιν Κλάιν. Από το δικό μου υποσυνείδητο αναδύθηκε για να εκφραστεί η απορία και η αμηχανία ενός φιλόλογου, που οφείλει να παραδεχθεί πως μάλλον φαντάζει αταίριαστος και αδόκιμος ανάμεσα σε τόσα “οικονομίστικα” άρθρα..

Φαντάστηκα για μια στιγμή, για να χρησιμοποιήσω κι εγώ τη γνωστή ορολογία του Π. Μπουρντιέ, πώς το “οικονομικό” κεφάλαιο αγοράζει “πολιτισμικό” κεφάλαιο, το οποίο στη συνέχεια το χρησιμοποιεί ως το ύψιστο public relations εγχείρημα, ως την ύψιστη μορφή διαφήμισης! Ευτυχώς, όμως, ούτε στο Marketnews.gr θεωρούν τον εαυτό τους κάτι σαν τον Κάλβιν Κλάιν αλλά και ασφαλώς και ο υποφαινόμενος δε διαθέτει την αίγλη του Ηρωδείου.

Παρόλα αυτά, το ερώτημα ακόμη υπήρχε: ποια είναι η θέση ενός εκπαιδευτικού στο συγκεκριμένο χώρο; Η απάντηση στους προσωπικούς δισταγμούς δεν άργησε. Αρκούσε να διαβάσω τις ανησυχητικές δηλώσεις, διαπιστώσεις, του αγαπητού Πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου Ζαν-Κλόντ Γιούνκερ για την Ευρώπη για να πείσω τον εαυτό μου πως όχι μόνο πρέπει να έχω αρκετό χώρο στη συγκεκριμένη προσπάθεια αλλά είμαι και απολύτως απαραίτητος! Εξηγούμαι γιατί.

Ο Πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου διαπιστώνει παραλληλισμούς με την εποχή, πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και προειδοποιεί σε αυστηρό ύφος ότι οι αντιπαραθέσεις στην Ευρωζώνη μπορούν να οξυνθούν επικίνδυνα: «Όποιος πιστεύει ότι το αιώνιο δίλημμα περί πολέμου και ειρήνης δε θα ξανατεθεί στην Ευρώπη, πλανάται. Οι δαίμονες δεν έχουν εξαφανιστεί, παρά μόνο είναι σε ύπνωση». «Με ανησυχεί η διαπίστωση πόσο πολύ μοιάζουν οι ευρωπαϊκές συνθήκες του 2013 με εκείνες πριν από 100 χρόνια. Οι πρώτες ενδείξεις φαίνονται στους προεκλογικούς αγώνες στην Ελλάδα και στην Ιταλία» τόνισε.

Ιστορικός δεν είμαι αλλά οφείλω να εξηγήσω τις αναλογίες που διαπιστώνουν ακόμη και απλοί μαθητές, και όχι μόνον πρωθυπουργοί, όταν διαβάζουν για τις αιτίες του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και για τον εθνικό και οικονομικό ανταγωνισμό που προηγήθηκε. Δυστυχώς ο πόλεμος θεωρήθηκε λύτρωση από την πεζή καθημερινότητα του αστικού πολιτισμού αφενός αλλά και ευκαιρία για διέξοδο από σοβαρά οικονομικά προβλήματα αφετέρου. Ο παγκόσμιος χαρακτήρας των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, σε συνδυασμό με το συνασπισμό των δυνάμεων αυτών σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα (Τριπλή Συμμαχία & Τριπλή Συνεννόηση), σήμαινε γενίκευση κάθε τοπικής κρίσης.

Η οικονομική ανάπτυξη και η ραγδαία εκβιομηχάνιση έγιναν ξαφνικά αποσταθεροποιητικοί παράγοντες. Η ταχεία απορρόφηση μεγάλων ανθρώπινων μαζών στις πόλεις διατάραξαν την παραδοσιακή οργάνωση των κοινωνικών σχέσεων και αποδέσμευσαν πολλά άτομα από τους παραδοσιακούς περιορισμούς και από αναστολές, με συνέπεια στο απρόσωπο πλαίσιο της πόλης να αναπτυχθούν διάφοροι αποσταθεροποιητικοί παράγοντες, όπως μια γενική ανησυχία, ανατρεπτικές οργανώσεις και κινήματα αλλά και σποραδικές εκδηλώσεις βίας, εθνικισμού και φανατισμού.

Τέτοια φαινόμενα ήταν μάλιστα πιο συνηθισμένα στην περιφέρεια της Ευρώπης και στις παρυφές του αστικού Ευρωπαϊκού πολιτισμού: στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στις Βαλκανικές χώρες και στην Ανατολική Ευρώπη. Ίσως να έχετε ήδη αρχίσει κάποιοι να διακρίνετε ομοιότητες. Προσέξτε, λοιπόν, και θα δείτε ότι ο αγαπητός Ζαν-Κλοντ ίσως να μην έχει άδικα θορυβηθεί.

Το 1914 η Ευρώπη οδηγήθηκε στον πόλεμο ύστερα από μια σειρά αποφάσεων των διαφόρων κυβερνήσεων οι οποίες μολονότι στο σύνολό τους συνιστούσαν μία από τις πιο παράλογες εκδηλώσεις του Ευρωπαϊκού κόσμου και πολιτισμού, η καθεμιά αποτελούσαν λογική συνέπεια της προηγούμενης και σωστό βήμα προς την αναμενόμενη κατεύθυνση για οικονομική, διπλωματική και πολιτική επίλυση των ζωτικών προβλημάτων.

Ο Μεγάλος Πόλεμος υπήρξε η παράλογη τελικά συνέπεια λογικών μέτρων, που είχαν σχεδιαστεί με κάθε δυνατή λεπτομέρεια από πριν, και ήταν σε γενικές γραμμές γνωστά σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Φάνταζαν δύσκολες αλλά ορθές αποφάσεις.

Φαντάζομαι πως ο αγαπητός Ζαν-Κλόντ διαπιστώνει αναλογίες και έχει, όπως όλοι μας, στο μυαλό του το συνολικό παραλογισμό των σημερινών αποφάσεων της Ευρωζώνης, για τις οποίες ήταν, είναι και ιστορικά θα θεωρείται συνυπεύθυνος. Επιλέγει μάλλον, όμως, έστω και την τελευταία στιγμή να αποστασιοποιηθεί.

Μεμονωμένα η καθεμία οικονομική απόφαση των Βρυξελλών στις οποίες μετείχε ο Κύριος Γιούνκερ, φαντάζει ιδανική και τέλεια. Είναι η λογική συνέπεια της προηγούμενης, το επόμενο σωστό βήμα. Αναλογικά και συνολικά, όμως, και ο ίδιος διαπιστώνει πλέον πως αποτελούν την όξυνση και την επίταση της πιο βίαιης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που γνώρισε η Ευρώπη μετά το Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

Θεωρώντας πως με κάθε νέα απόφαση σώζουν το Ευρώ και την Ένωση (τουλάχιστον προς το παρόν) οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης δυστυχώς ξεχνούν ότι ταυτόχρονα κατεδαφίζουν κάθε κράτος πρόνοιας, γεννούν αντιδράσεις, βία και εθνικισμό δίνουν το δικαίωμα στους νέους ανθρώπους να πιστεύουν πως η Ευρώπη υπόσχεται πολλά αλλά πράττει ακόμη λιγότερα έως και ελάχιστα, ειδικά γι’ αυτούς. Η βία του δρόμου, των σχολείων, των συγκεντρώσεων δε δικαιολογείται αλλά ρητά αποτελεί την απάντηση της νεολαίας στην εισπραττόμενη βία μιας κοινωνίας χωρίς ηθικούς φραγμούς, χωρίς ανθρωπιστικά ιδανικά, κοινωνική δικαιοσύνη.

Μια ολόκληρη γενιά νέων Ευρωπαίων του Νότου χάνεται στο κάλεσμα για τη σωτηρία των τραπεζών. Δυστυχώς η ωμή παραδοχή του κινδύνου δεν αποτελεί λύση για κανέναν αλλά και πολύ περισσότερο δε συνιστά ιστορική εξιλέωση για κανέναν υπεύθυνο πολιτικό ακόμη και για τον αγαπητό και φιλέλληνα, όπως τουλάχιστον παρουσιάστηκε από τα ΜΜΕ Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ.

Αχιλλέας Ι. Σκορδάς