Σπούδασα στη Γερμανία τη δεκαετία του 80. Εκείνη την εποχή τα γερμανικά δάση υπέφεραν από την λεγόμενη όξινη βροχή (το θείο που υπήρχε στο πετρέλαιο θέρμανσης έκανε ένωση με την υγρασία της ατμόσφαιρας σε θειικό οξύ – που αν και πολύ αραιό, αρκούσε για να προκαλέσει ορατή ζημιά, που ξεκινούσε από τις κορυφές των δέντρων. Η οικολογία άρχισε να γεννιέται και μία φωτισμένη γερμανική διοίκηση επινόησε την επιχειρηματική και εξαγωγική διάστασή της. Όχι πολύ μακριά, στην γειτονική Αυστρία, που δεν ευλογήθηκε με υπέδαφος (κάρβουνο, πετρέλαιο, κλπ.), ήδη από τη δεκαετία του 70, είχαν αρχίσει να εκμεταλλεύονται ενεργειακά τα σκουπίδια τους. Και σε μια άλλη, επίσης γειτονική χώρα, την Ολλανδία, υπήρχε μία τεράστια παραγωγή γάλακτος από αγελάδες, οι οποίες όμως παρήγαγαν και εξίσου μεγάλες ποσότητες υδαρών κοπράνων (Gülle). Μία χώρα, κάτω από το επίπεδο της στάθμης της θάλασσας – με τρομερή υγρασία, έβλεπε τεράστιες ποσότητες υγρών αποβλήτων να μη στεγνώνουν ποτέ. Μέχρι που σκεφτόντουσαν να ναυλώσουν πλοίο να μεταφέρει την λυμματολάσπη στη Σαχάρα! Κάπως έτσι γεννήθηκε το βιοαέριο – διότι τα κόπρανα, είναι γεμάτα μεθάνιο – το ίδιο ακριβώς με το φυσικό αέριο που τρέχει στις σωλήνες μας, ζεσταίνει το νερό μας, μαγειρεύει το φαγητό μας.

Ακολούθησαν άλλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, (η υδροηλεκτρική ήταν γνωστή ως μηχανική ενέργεια εδώ και εκατοντάδες χρόνια), οι ανεμογεννήτριες επίσης ως ανεμόμυλοι, τα φωτοβολταϊκά που ήταν μια επανάσταση και η γεωθερμία, που στην Ισλανδία αποτελεί την κυρίαρχη πηγή ενέργειας. Πολλοί θα προσθέσουν και την κυματική (την εκμετάλλευση της ενέργειας των κυμάτων – που είναι ακόμα στα σπάργανα). Και από τη λίστα δεν μπορεί να λείπουν άλλες μορφές ηλιακής ενέργειας όπως η ηλιοθερμία (οι γνωστοί σε μας ηλιακοί θερμοσίφωνες κα.). 

Σήμερα, ο πλανήτης αντλεί ακόμη σε συντριπτικά μεγάλο σκέλος, την ενέργειά του από τα ορυκτά καύσιμα, (χωρίς να παραβλέπω το μερίδιο των πυρηνικών). Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν ένα σχετικά μικρό μερίδιο, παρόλο που γίνονται βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι πολιτισμένες χώρες έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους να γίνουν «ανθρακικά ουδέτερες» έως το 2050 (ορισμένες ακόμη νωρίτερα). Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να εκλύουν τόσο διοξείδιο του άνθρακα όσο και απορροφούν τα δάση τους. Πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και μεμονωμένες πόλεις που αρνούνται τον σχεδιασμό της σημερινής κεντρικής κυβέρνησής τους (του Τραμπ), έχουν και αυτές αντίστοιχα δηλώσει την πρόθεσή τους για ενεργειακή συμμόρφωση. Πολλές πολυεθνικές εταιρείες, στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, έχουν ήδη πετύχει αυτό το στόχο. 

Να θυμίσω σε αυτό το σημείο, ότι δεν αναφέρομαι μόνο στην ηλεκτροπαραγωγή, αλλά σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, όπως μεταφορές, βιομηχανία, θέρμανση κλπ. 

Ο τρόπος με τον οποίον φαίνεται ότι θα επιτευχθεί αυτό, είναι η μετατροπή όλων των δικτύων ενέργειας σε ηλεκτρικά. Το φυσικό αέριο νοείται σήμερα μόνον ως μεταβατική λύση, πριν την οριστική του κατάργηση. Δηλαδή, στη μετακίνηση (εξηλεκτρισμός των οχημάτων, των πλοίων, των αεροπλάνων, των αρμάτων μάχης κλπ.), στην θέρμανση με αντλίες θερμότητας (έτσι κι αλλιώς στην ψύξη ισχύει το ίδιο), στη βιομηχανία, παντού όλα θα γίνουν ηλεκτρικά. Όσοι σκέφτηκαν το υδρογόνο γνωρίζουν την εξάρτησή του από τον ηλεκτρισμό και στην καλύτερη περίπτωση θα γίνει μέσο αποθήκευσης και μόνο. Απροπό αποθήκευση, οι μπαταρίες θα έχουν τα επόμενα χρόνια την τιμητική τους. Θα γίνουν πιο μικρές, πιο ισχυρές, πιο φθηνές. Όμως υπάρχουν κι άλλα μέσα βραχυχρόνιας αποθήκευσης ενέργειας όπως το υγρό άλας στην ηλιοθερμία και τα flywheels στις γοργές διακυμάνσεις τάσης. 

Η Ελλάδα, τι κάνει μέσα σε όλα αυτά; Πως προετοιμάζεται για το μέλλον; Και ποιες ευκαιρίες μπορεί να εκμεταλλευτεί;

Πετρέλαιο / Λιγνίτης – ο εισαγόμενος και ο εγχώριος Εχθρός 

Σήμερα, έχουν ανοίξει και πάλι οι διαγωνιστικές διαδικασίες για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (κυρίως φωτοβολταϊκά και αιολικά, αλλά και άλλα). Η διασύνδεση της Κρήτης αρχικά με την Πελοπόννησο και μετά με την Αττική προχωρά, καθώς αποτελεί κοινοτικό έργο στρατηγικής σημασίας, έχοντας υπόψη ότι το καλώδιο θα συνεχίσει προς την Κύπρο και το Ισραήλ. Αντίστοιχες διασυνδέσεις υλοποιούνται και σε αλλά νησιά (όχι σε όλα δυστυχώς) αλλά και στα Βαλκάνια, στα πλαίσια ενός μικρού διασυνοριακού hub αλληλοϋποστήριξης. Η διασύνδεση του μη διασυνδεδεμένου σκέλους της χώρας κοστίζει ετησίως περισσότερα από 200 εκατ. Ευρώ (επιπλέον από το μέσο όρο κόστους ρεύματος στο διασυνδεδεμένο σκέλος) που ξοδεύονται σε αγορά και μεταφορά πετρελαίου. Όμως στο «λογαριασμό» δεν έχει ληφθεί υπόψη το κόστος συντήρησης των μικρών τοπικών σταθμών με το προσωπικό τους, που θα γίνουν αμέσως μετά …περιττοί. 

Ο αγωγός φυσικού αερίου ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline) προχωρά, ενώ σχεδιάζεται η δημιουργία σταθμού παραλαβής υγροποιημένου φυσικού αερίου (όπως αυτό της Ρεβυθούσας, η οποία προσφάτως διπλασίασε χωρητικότητα) στην Αλεξανδρούπολη, με απώτερο στόχο την τροφοδοσία της Ουκρανίας (!) και την απεξάρτηση της από τον ρωσικό ενεργειακό εναγκαλισμό. 

Παρατηρούμε άμεσα, ότι τα ενεργειακά δρώμενα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με διεθνείς στρατηγικούς στόχους. Ποιος είναι όμως ο δικός μας στρατηγικός στόχος; Και ποιες ευκαιρίες μπορούμε να αδράξουμε; Δεν χρειάζεται να αναφέρω, ότι δεν είμαστε πετρελαιοπαραγωγός χώρα. Η Ελλάδα έχει μια άλλη όμως εξάρτηση: σε μεγάλο βαθμό εκμεταλλεύεται αυτή τη στιγμή τα εγχώρια διυλιστήρια πετρελαίου ως μεταποιητική βιομηχανία και εξάγει έτοιμα τελικά προϊόντα (καύσιμα) σε χώρες της Βαλκανικής. Η απεξάρτηση της ευρωπαΐκής ένωσης από το πετρέλαιο είναι γνωστός και μύχιος πόθος που σύντομα θα λάβει σάρκα και οστά. (Μόλις προχθές γνωστή γερμανική εταιρία – εφευρέτρια του κινητήρα εσωτερικής καύσης, ανακοίνωσε τον οριστικό τερματισμό στην έρευνα τέτοιων κινητήρων, με στόχο να αφοσιωθεί στους ηλεκτροκινητήρες.) Ο δραματικός περιορισμός λοιπόν του πετρελαίου είναι κάτι το οποίο θα συμβεί άμεσα – μέσα στην επόμενη δεκαετία, καθώς ο εξηλεκτρισμός (στην κίνηση & θέρμανση), η εξοικονόμηση μέσω μικρό-κινητικότητας και η αντικατάσταση με φυσικό αέριο και ΑΠΕ είναι δρομολογημένα. Εξίσου προγραμματισμένη είναι η σταδιακή παύση απηρχαιωμένων λιγνιτικών μονάδων, οπότε δεν θα αναφερθώ περαιτέρω σε αυτό.

Τι μπορεί να κάνει η χώρα μας άμεσα – ώστε να προλάβει τις εξελίξεις και να μην σύρεται από ξένα κέντρα αποφάσεων  σε αυτές:

Στην μετακίνηση

Στα θετικά είναι ο εξηλεκτρισμός των μέσων σταθερής τροχιάς και των πρώτων λεωφορείων. Επίσης μέσω εκσυγχρονισμού των αεροδρομίων και των λιμανιών τα σταθμευμένα πλοία και αεροσκάφη θα αντλούν ηλεκτρικό ρεύμα εκεί που σταθμεύουν και δεν θα χρησιμοποιούν τους κινητήρες τους. Χρειάζονται όμως δίκτυα φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και κίνητρα για αλλαγή σε ηλεκτρικά ΙΧ. σε μεγάλη κλίμακα. Χρειάζεται περιορισμός των ΙΧ στο κέντρο των πόλεων και ενίσχυση της μικροκινητικότητας που είναι οχήματα διαμοιραζόμενης χρήσης, ηλεκτρικά πατίνια κλπ. Σκεφτείτε ελληνικά νησιά μόνο με ηλεκτρικά οχήματα – εκτός από εξοικονόμηση, θα μειωθεί δραματικά και το μεταφορικό έργο τροφοδοσίας καυσίμων. 

Στην Αγγλία όλα τα νεόδμητα θα έχουν υποχρεωτικά εξωτερικό σύστημα φόρτισης – ένα σε κάθε θέση στάθμευσης. 

Πρόσφατα μεγάλη εταιρεία διανομής καυσίμων αποφάσισε την εγκατάσταση ταχυφορτιστών σε όλα τα πρατήριά της. Επίσης γνωστή εταιρεία ενοικίασης οχημάτων στήνει ανάλογο δίκτυο φόρτισης σε ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους. Χρειάζεται επιπλέον παράλληλα κίνητρα από την πολιτεία. 

Στη θέρμανση 

Στην Αγγλία από το 2025 απαγορεύεται η εγκατάσταση σωληνώσεων φυσικού αερίου (!) σε όλα τα νεόδμητα, καθώς θα αντικατασταθούν με αντλίες θερμότητας. 

Στην Ελλάδα υπάρχει ακόμη υποχρέωση δημιουργίας δικτύου φυσικού αερίου σε όλες τις νεόδμητες κατασκευές – ακόμη και σε αυτές που δεν έχουν πρόσβαση στο δίκτυο Φ/Α! Δείτε το trend! Είμαστε τόσο πίσω στην εξέλιξη, που θα μπορούσαμε να πηδήξουμε εξελικτικό βήμα! Να σταματήσει άμεσα η εξάπλωση του δικτύου εκεί που δεν έχει φτάσει και να επενδύσουμε μαζικά στον εξηλεκτρισμό! Δηλαδή από τον καυστήρα πετρελαίου – κατευθείαν στην αντλία θερμότητας! Τώρα, όχι σε δέκα χρόνια!

Στην ηλεκτροπαραγωγή 

Αναφορικά με αυτό, η χώρα πεισματικά αρνείται να προχωρήσει την αξιοποίηση ενέργειας από τις μικρές ανεμογεννήτριες που θα μπορούσαν και εντός του αστικού ιστού πχ. σε ανοικτά πάρκινγκ ή πάρκα επί των στύλων φωτισμού ή επί υψηλών κτιρίων, να συμβάλλουν στην μείωση της κατανάλωσης από το δίκτυο και στη σταθερότητα τροφοδοσίας. Επίσης η χώρα απαγορεύει τον ταυτοχρονισμό (δηλαδή τον συνδυασμό φωτοβολταϊκών με αποθήκευση μέσω μπαταριών στο σπίτι. Στη Γερμανία ήδη περισσότερα από 200.000 σπίτια έχουν τέτοιες εγκαταστάσεις, γεγονός που τα «εξαφανίζει» από το δίκτυο ως καταναλωτές.) 

Πρόσφατη απόφαση της ΕΕ, ορίζει ότι οι κυβερνήσεις κρατών μελών δεν μπορούν πλέον «να εμποδίζουν την απρόσκοπτη πρόσβαση των πολιτών των χωρών μελών στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας» και στην ίδια απόφαση απαγόρεψαν το λεγόμενο «φόρο στον ήλιο» της Ισπανίας! 

Τι άλλο θα μπορούσε να κάνει η χώρα: Θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την καύση της λυμματολάσπης στην Ψυττάλεια, αντί της ξήρανσης που γίνεται τώρα με πολύτιμο φυσικό αέριο! Με αυτόν τον τρόπο θα παρήγαγε απαραίτητη θερμότητα και ηλεκτρισμό, ουσιαστικά δωρεάν, ενώ το εξ΄αυτού παραγόμενο διοξείδιο του άνθρακα δεν προσμετράται στο σχετικό ισοζύγιο της χώρας, καθώς θεωρείται ανανεώσιμη πηγή ενέργειας! Το ίδιο ισχύει για τη βιομάζα / βιοαέριο. Οι ανόητες πολιτικές του παρελθόντος σε συνδυασμό με την μικροπολιτική εκμετάλλευση σταματούν ακόμη και σήμερα επενδύσεις που όχι μόνο παράγουν καθαρή ενέργεια, αλλά καθαρίζουν και το περιβάλλον από κοπριές, απόβλητα σφαγείων, χαλασμένα τρόφιμα κλπ. Και αυτό ακόμη και στην πιο «φτωχή» ελληνική περιφέρεια. 

Εξοικονόμηση Ενέργειας & Ανάπτυξη 

Προγράμματα όπως το εξοικονομώ κατ’ οίκον μοιάζουν περισσότερο με ανέκδοτα, (καθώς έχουν κατηγορίες επιδότησης της τάξης του 25%, που είναι ισοδύναμο με το Φ.Π.Α. που έτσι κι αλλιώς γλιτώνει κάποιος όταν κάνει τις εργασίες «μαύρα») και θα έπρεπε να βρεθεί ένας πιο εύκολος τρόπος και λιγότερο γραφειοκρατικός ώστε να γίνουν επιτέλους οι απαραίτητες μονώσεις στα κτίρια. Ιστορικά, το κτηριακό απόθεμα κατασκευάστηκε, σχεδόν χωρίς μόνωση μέχρι το 1979 και αργότερα μέχρι το 2012 χωρίς σωστή μόνωση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ότι μαζί με το λαθρεμπόριο που γινόταν λόγω της ειδικής τιμολόγησης του ονομαζόμενου «κόκκινου», «πετρελαίου θέρμανσης», η κατανάλωση πετρελαίου του κατοίκου Αθηνών προσομοίαζε εκείνη του κατοίκου Ελσίνκι!

Το πρόγραμμα μονώσεων και αλλαγής κουφωμάτων έπρεπε να είναι μονίμως ανοιχτό! Σκεφτείτε ότι η Ελλάδα έχει μια υγιέστατη βιομηχανία μονώσεων καθώς και μία ισχυρότατη βιομηχανία αλουμινίου, με διεθνείς διακρίσεις, εξαγωγές, έρευνα και τεχνολογία. Αν λοιπόν υπήρχε μια σταθερή πολιτική στην οποία μπορούσε η εγχώρια επιχειρηματική κοινότητα να βασιστεί, χωρίς αλλαγές και εκπλήξεις για μεγάλο χρονικό διάστημα, είναι βέβαιο ότι θα βλέπαμε πολύ θετικά παραδείγματα όπως στο παρελθόν με τη βιομηχανία ηλιακών θερμοσιφώνων. 

Με ισχυρότερα δίκτυα, διασύνδεση παντού, αδειοδοτικά ελεύθερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όλων των μορφών, εξοικονόμηση και στοχευμένη ανάπτυξη σε συνδυασμό με ενημέρωση / εκπαίδευση των πολιτών σε θέματα περιβάλλοντος μπορούμε να ενεργοποιήσουμε την οικονομία μας και να κερδίσουμε όλοι – όχι μόνο το περιβάλλον… 

Facebook Comments