Mε τον όρο κοινωνική κινητικότητα εννοείται η δυνατότητα βελτίωσης  της κοινωνικοοικονομικής κατάστασης και μετάβασης από μία κοινωνική τάξη σε μια ανώτερη.

Η κοινωνική κινητικότητα είναι μία από τις συνθήκες που εξασφαλίζουν την ύπαρξη μεγάλων και εύρωστων μεσαίων τάξεων και αρά την ύπαρξη εύρυθμων δημοκρατιών.

Οποιαδήποτε φραγή στη κοινωνική κινητικότητα σημαίνει ότι η κοινωνικοοικονομική κατάσταση ρέπει προς την ολιγαρχία.

Κοινωνική κινητικότητα στην Ελλάδα είχαμε σε  τουλάχιστον τρεις περιόδους:

Πρώτον, στην μετά τον εμφύλιο περίοδο οπού οι νικητές ευνόησαν τις κοινωνικές ομάδες των πεποιθήσεων τους.

Δεύτερον, μετά το 81 οπού οι «μη προνομιούχοι» μπόρεσαν να συμμετάσχουν στο οικονομικοκοινωνικό γίγνεσθαι.

Τρίτον, με την είσοδο μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου υπήρξε μια οριζόντια μακροχρόνια κινητικότητα από τις ποικίλες επιχορηγήσεις της ευρωπαϊκής ενώσεως (που είχαν βεβαία κομματικό χαρακτήρα) .

Συγκροτήθηκε λοιπόν μονάχα μια πλατιά μεσαία τάξη (ανώτερη και κατώτερη), που πριν την κρίση ξεπερνούσε το 50% του ελληνικού λαού και με την  κρίση περιορίζεται πια σε ποσοστό κάτω του 30%.  

Είχαμε δηλαδή μια αρνητική κοινωνική κινητικότητα, παγκόσμιο κατόρθωμα που αποδίδεται σε όσους διαχειρίστηκαν την κρίση  με εσωτερική υποτίμηση (της μεσαίας & κατώτερης τάξης). Η κύρια ζημία έγινε με τις πρώτες κρίσιμες αποφάσεις το 2010 που έπληξαν κατώτερη και μεσαία τάξη και τώρα συνεχίζεται και προς τα πάνω (την ανώτερη – μεσαία τάξη). Μια οπισθοδρόμηση με αρνητικό κοινωνικό πρόσημο, καθώς η οριζόντια διανομή ιδίων βαρών σε όλους αναίρεσε τα καλά που είχαν προηγηθεί και έθεσε φραγμό στην κοινωνική κινητικότητα.

Στην Κύπρο η εκεί άρχουσα τάξη πήρε πιο δημοκρατικά μέτρα, θυσίασε μέρος των assets της (τοπ ελίτ & ανώτερη μεσαία τάξη) με συνέπεια να διασωθεί η ίδια, η μεσαία και κατώτερη τάξη της και φυσικά η ίδια η χώρα τους.

Συχνά τα ποικίλα αιτήματα για καλυτέρευση της ζωής των κατώτερων και μεσαίων τάξεων θεωρούνται  λαϊκισμός. Είναι όμως έτσι;

Λαϊκισμός είναι να τάσσονται πράγματα πέραν λογικής και εις βάρος της χώρας.

Επειδή είναι στη φύση των λαών και των ανθρώπων να αποζητούν την καλυτέρευση της κοινωνικής και οικονομικής τους κατάστασης και άλλωστε αυτό είναι το επιθυμητό και το υγιές σε μια δημοκρατία,  δηλαδή περισσότεροι άνθρωποι να θέλουν να βελτιώσουν τη θέση τους, δεν πρέπει να σχετίζονται αυτά με τον λαϊκισμό ούτε και με κομμουνιστικές θεωρίες, μιας και στην Ελλάδα ακόμα και η αριστερά συμμετέχει με το παραπάνω στις προνομιούχες οικονομικά τάξεις.

(Στην ολιγαρχία κυβερνούν οι πλούσιοι ενώ οι φτωχοί δεν έχουν μερίδιο στην εξουσία και έτσι το πολίτευμα θα βασίζεται στην εκτίμηση των περιουσιών (550d). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι πλούσιοι θα βάζουν ένα χρηματικό ποσό ως απαραίτητο όριο για την είσοδό τους στο χώρο της εξουσίας (551b) Πλάτων).

Στους σχετικούς δείκτες κοινωνικής  κινητικότητας στις πρώτες θέσεις φιγουράρουν κλασσικά οι χώρες του ευρωπαϊκού βορρά ενώ η Ελλάδα έρχεται ως συνήθως στις τελευταίες θέσεις.

Με άλλα λογία η χωρά μας έχει φραξιες και δομές που καθιστουν απαγορευτική την κοινωνική κινητικότητα η και την κοινωνική επάνοδο.

Και τούτο ασφαλώς δηλει την αποτυχία τόσο της δεξιάς, μιας και δεν δημιουργήθηκε υγιής ιδιωτικός τομέας άλλα και της αριστεράς καθώς είτε περιορίστηκε στην προστασία του δημοσίου είτε αδιαφόρησε ουσιαστικά για τις μη προνομιούχες τάξεις.

Στην Ελλάδα άλλωστε η κοινωνική κινητικότητα υλοποιήθηκε «μονόπαντα» μονόπλευρα δηλαδή, πρώτα είχαν την αποκλειστικότητα οι δεξιοί μετά οι αριστεροί, στο ενδιάμεσο απέκλειε ο ένας τον άλλο, και όλοι μαζι όσους ήταν σχετικά ουδέτεροι!

Αυτή η απότομη διακύμανση της κοινωνικοοικονομικής κινητικότητας είναι ασυνήθιστη για νορμάλ κράτος και έχει φυσικά τη δίκη της συμβολή στην διαχρονική ανασφάλεια δικαίου και σταθερότητας της χωράς μας και εν τελεί στην σημερινή εποπτεία της Ελλάδας.

Έχει άλλωστε διαπιστωθεί ότι τα κράτη με τη μεγαλύτερη κοινωνική κινητικότητα είναι και τα πιο ευτυχισμένα, αρά ουδεμία έκπληξη η συλλογική κατάθλιψη της μνημονιακης Ελλάδας.

Όσο λοιπόν η κοινωνική κινητικότητα γίνεται μέσω κομματοκρατιας και διαφθοράς καθυστερεί η ωρίμανση της κοινωνίας.

Παρά τον πλούτο που συσσωρεύτηκε και την ευκαιρία που είχε η Ελλάδα να δημιουργήσει μία σταθερή μεσαία τάξη, η άρχουσα τάξη της Ελλάδας που  παράμεινε αλώβητη γύρισε τη χώρα δεκαετίες πίσω.

Χαρακτηριστικό ακόμη της μεσαίας τάξης είναι ότι τα μέλη της είναι δεκτικά να υποδεχτούν μετά χαράς νέα μελή στους κόλπους της.

Η μεσαία τάξη δεν νιώθει, ότι απειλείται από την εισροή νέων μελών από την κατώτερη τάξη σε αυτήν (όπως τα συνάφια των πλουσίων, που βλέπουν με καχυποψία κάθε νέα προσωπική κοινωνική άνοδο), αντιθέτως την θεωρεί ευπρόσδεκτη και ισχυροποιείται με την πληθυσμιακή αύξησή της. Στην μεσαία τάξη υπάρχει χώρος για όλους. Έτσι, για κάποιον, που βρίσκεται στη μεσαία τάξη, το προσωπικό του συμφέρον είναι εκ των πραγμάτων ταυτισμένο με το συλλογικό.

Δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε, ότι ο κλασικός ελληνικός πολιτισμός είναι δημιούργημα της μεσαίας τάξης των αρχαίων ελληνικών πολιτειών. Σε αυτόν τον πολιτισμό η ανώτερη τάξη προσέφερε ελάχιστα (αν δεν τον υπονόμευσε κιόλας) ενώ η κατώτερη επωφελήθηκε.

«οι πλούσιοι δεν ωφελούν και γυρεύουν πάντα περισσότερα. Οι φτωχοί, που δεν έχουν καν το καθημερινό τους, φέρνουν φόβο, καθώς, ξεγελασμένοι από τον φθόνο και τους δημαγωγούς, βέλη ρίχνουν πικρά στους πλούσιους. Η μεσαία μερίδα από τις τρείς σώζει τις πόλεις, φυλάσσοντας της πολιτείας τον νόμο» (στίχοι, 238-245).

Καιρός να αφήσουμε λοιπόν τον ακριβώς αντίθετο μύθο ότι δήθεν οι  έλληνες αποστρέφονται τον ισχυρό και θέλουν να ψοφήσει κατσίκα του, μιας και ακόμα και αν το θελαν τόσο πολύ, δεν μπορούν να το επιτύχουν. Ενώ συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, οι ισχυροί της χώρας παθαίνουν αλλεργία στην ιδέα ότι μικρές ή μεγαλύτερες ομάδες ανθρώπων θα εισέλθουν στην ίδια θέση με αυτούς και κάνουν ότι μπορούν για να αποφύγουν.

Και το καταφέρνουν αποφεύγοντας τις δίκες τους φορολογικές υποχρεώσεις και αυξάνοντας με ποικίλα τρικ τις αντίστοιχες  των υπόλοιπων ενώ διακρατουν θέσεις-κλειδιά για τους εαυτούς και τους συμμάχους τους.

Aξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα που καθορίζεται κοινωνικοοικονομικά από πάνω προς τα κάτω.   Η αχίλλειος πτέρνα του Έλληνα είναι η συνειδητή αποφυγή αναγνώρισης της οικονομικοκοινωνικής του τάξης όταν αυτή ολισθαίνει, δηλαδή η αδυναμία αναγνώρισης της αδυναμίας του. Συνειδητοποίηση που είναι και η μόνη υγιής πράξη, που θα τον ωθούσε σε ωριμότερες αποφάσεις. Ακόμα και μες τη φτώχια του αναγκάζεται να υποδύεται οτι ανήκει στη μεσαία ή ανώτερη τάξη, οι όποιες όμως τον απορρίπτουν με αποτροπιασμό γιατί μάλλον τους θυμίζει οτι μπορεί κι αυτές να τύχουν της ίδιας μοίρας.  Φτάνει συχνά να προασπίζεται πολιτικές εις βάρος του με την ελπίδα οτι θα κερδίσει την εύνοια των ανωτέρων τάξεων. 

Φυσικά τέτοια συνειδητοποίηση ταυτίζεται πονηρά με την υποχρέωση αριστερής κοσμοθεασης και ιδεολογικής στάσης.

Πράγμα που είναι λάθος όμως, καθώς αυτά τα δυο δεν ταυτίζονται. Η φτώχεια προϋπάρχει της αριστεράς.  Και η αριστερά δεν είναι ο μονόδρομος της ανάτασης των φτωχών στρωμάτων. Άλλα η φτώχεια στην μεταπολιτευτική Ελλάδα είναι ταμπού με ευθύνη όλων των πολιτικών δυνάμεων.

Βασικά λοιπόν συστατικά της κοινωνικής κινητικότητας είναι

Α) η εξασφάλιση πολιτικών συνθηκών ευημερίας και όχι συνθηκών δημοσιονομικού εκτροχιασμού σε μια χώρα. Βλ. Κύπρος.

Β) η πρόσβαση όλων σε ευκαιρίες ανέλιξης και όχι προνομιακής πρόσβασης των δήθεν αρίστων η αρεστών με αποκλεισμό ανεπιθύμητων.

Γ) Η εξασφάλιση απουσίας φοροαποστραγγιστικων συντελεστών ώστε να απομένει εισόδημα στις κατώτερες τάξεις για να χρησιμεύει ως κεφαλαίο ανέλιξης σε ανώτερες και όχι ο αποστραγγισμος τους και η υπερχρέωση τους που τους καταδικάζει σε ες αει κοινωνικό εγκλωβισμό ινδικού τύπου.  Το σύστημα μας δημιουργεί συνθήκες καθοδικής κινητικότητας, φτωχοποίησης, και εγκλωβισμού.

Δ) Η εξασφάλιση δυνατότητας σε όσους παροδικά συναντήσουν  δυσκολίες (από τα ως άνω αίτια) να αναρριχηθούν ξανά.

Ε) Τα περί διεύρυνσης της φορολογικής βάσης είναι προφάσεις για να μετακυληθει το δημοσιονομικό κόστος του δημοσίου χρέους  στους φτωχότερους Έλληνες και ύβρις πλέον σε ένα πληθυσμό που μετρά 5 εκατομμύρια οφειλέτες του δημοσίου.

ΣΤ) Σημαντικό τέλος για να χαρακτηρίσει μια χώρα φιλική στην κοινωνική κινητικότητα δεν είναι μονο να επιτρέπει την πρόσβαση και να διαθέτει μεγάλη μεσαία τάξη, άλλα και το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου να ανήκει σε αυτή.

Τούτο γιατί πχ σε πολλές χώρες ελάχιστα μονο άτομα συμβαίνει να συσσωρεύουν πλούτο (δια φοροαποφυγης) που ξεπερνά αυτόν που έχει ο μισός πληθυσμός τους.

Επομένως η μέθοδος που ακολουθήθηκε στην Ελλάδα ήταν λάθος γιατί οι συνέπειες ήταν βαρύτατες, αρχικά αποδομωντας την κατώτερη τάξη, ακολούθως  την κατώτερη μεσαία τάξη και ήδη την ανώτερη μεσαία τάξη, χωρίς να έχει δώσει λύση ούτε ανάπτυξη, ενώ ακόμα και οι θυσίες των ανωτέρω πάνε στράφι, καθώς το δημόσιο χρέος, η ανεργία, και η φτώχεια διευρύνονται ανεπανόρθωτα.

Facebook Comments