Μαύρο κουτί ή μαύρα μεσάνυχτα;

Αν και ο όρος “μαύρο κουτί” όπως είναι φυσικό παραπέμπει στο μαύρο κουτί των αεροπλάνων, όπου έχει τον πρώτο λόγο στην αναζήτηση των αιτιών που οδήγησαν σε ένα ατύχημα, στις χρηματιστηριακές συναλλαγές νοείται ως κάτι εντελώς διαφορετικό.

Στις χρηματιστηριακές συναλλαγές, μαύρο κουτί (Black Box Trading) είναι ο αυτοματοποιημένος τρόπος εισαγωγής  εντολών βασιζόμενος σε  σύνθετα αλγοριθμικά μαθηματικά μοντέλα. 

Οι μεταβλητές που μπορεί να περιέχει ένα τέτοιο μοντέλο ποικίλουν και μπορούν να αφορούν το χρόνο, την  ποσότητα της εντολής, τον προσδιορισμό ζημιάς και κέρδους, σύνθετα τεχνικά σήματα αγοράς και πώλησης, θεμελιώδη δεδομένα, φιλτράρισμα νέων της αγοράς και ότι άλλο μπορεί  να συμπεριληφθεί  για την εξαγωγή μιας επενδυτικής απόφασης.

Με πιο απλά λόγια είναι σα να λέμε ότι έχουμε ένα κουτί στο οποίο βάζουμε μέσα τους τρόπους,  τους παράγοντες και τους συνδυασμούς (γραμμένα σε αλγόριθμους) που μας οδηγούν σε μια συναλλαγματική απόφαση. Από τη μια πλευρά γίνεται η εισαγωγή των δεδομένων και από την άλλη εξάγεται η ανάλογη απόφαση.

Μαύρο κουτί ή αλλιώς συναλλαγές με αλγόριθμους είναι μία μέθοδος που χρησιμοποιείται ευρέως από επενδυτικές τράπεζες, αμοιβαία κεφάλαια, συνταξιοδοτικά ταμεία, Hedge Funds, θεσμικούς επενδυτές  μέχρι και ιδιώτες επενδυτές. Τα συστήματα αυτά έχουν τη δυνατότητα να “φιλτράρουν” δεδομένα  και να προχωρούν σε εκτέλεση συναλλαγών σε πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα  και ακρίβεια σε σχέση με τον απλό trader. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν με σκοπό την απλή κερδοσκοπία, την αντιστάθμιση κινδύνου, την εφαρμογή σύνθετων στρατηγικών και  γενικότερα για οποιαδήποτε επενδυτική στρατηγική.

Πολύ συχνή είναι η εφαρμογή τους και για την εκτέλεση πολύ μεγάλου όγκου εντολών. Για παράδειγμα αν πρέπει να εκτελεστεί μια πολύ μεγάλη εντολή αγοράς ή πώλησης , αυτό μπορεί να γίνει μέσω ενός αλγοριθμικού συστήματος ώστε να γίνει σταδιακά και με τέτοιο τρόπο ώστε να μη γίνει αντιληπτή η πρόθεση από την υπόλοιπη αγορά, να πετύχει την καλύτερη δυνατή τιμή και φυσικά να μη δημιουργήσει έντονη στρέβλωση στη τιμή του υποκείμενου προϊόντος.

Στα πολύ σημαντικά θετικά αυτής της μεθόδου εκτέλεσης συναλλαγών είναι ότι επειδή ακριβώς είναι ηλεκτρονικά και αυτοματοποιημένα δε περιέχουν το ανθρώπινο στοιχείο που έχει να κάνει με τα συναισθήματα και την αδυναμία πειθαρχίας  στην εκάστοτε στρατηγική, παράγοντες που εμπεριέχουν σημαντικό μερίδιο στην αποτυχία μιας συναλλαγής.

Βέβαια κανείς δε μπορεί να παραβλέψει τους κινδύνους και τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχει η συγκεκριμένη μέθοδος.  Ακριβώς ένα χρόνο πριν η Knight Capital μια εταιρεία που έχει μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση της ρευστότητας αρκετών μετοχών στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης αντιμετώπισε πρόβλημα σε ένα καινούργιο αυτοματοποιημένο σύστημα συναλλαγών της, που την οδήγησε στο να πραγματοποιήσει  εκατοντάδες λανθασμένες συναλλαγές σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και σε πάνω από 140 μετοχές. Το αποτέλεσμα ήταν τραγικό και η συνολική ζημιά της ξεπέρασε τα 461 εκατομμύρια δολάρια.

Φρέσκιες είναι και οι μνήμες από τον Μάιο του 2010 όπου πάλι ένα “ηλεκτρονικό πρόβλημα” οδήγησε τον Dow Jones στην απώλεια 600 μονάδων μέσα σε μόλις 6 λεπτά ενώ ήδη έχανε 300 μονάδες δηλαδή έφτασε να χάνει κοντά στις 1000 μονάδες. Χρειαστήκαν περίπου 20 λεπτά για να  κερδίσει πίσω αυτές τις 600 μονάδες αλλά η ζημιά είχε γίνει. Το επονομαζόμενο “Flash Crash” ήταν η αιτία να γράψει ο  Dow μία απ τις πιο απότομες και βίαιες ενδοσυνεδριακές πτώσεις της ιστορίας του.

Η αυτοματοποίηση των επενδυτικών στρατηγικών έχει φανατικούς υποστηριχτές και αντίστοιχα αρκετούς που είναι αντίθετοι. Η κάθε πλευρά έχει  πολύ δυνατά επιχειρήματα για να υποστηρίξει την άποψη της και σίγουρα η ανάλυση των υπέρ και των κατά είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα. Σε αυτό όμως που συμφωνούν όλοι οι επαγγελματίες της αγοράς,  είναι στο ότι για να έχει κάποιος τις πιθανότητες με το μέρος του για να κάνει κερδοφόρες συναλλαγές  είναι η ύπαρξη στρατηγικής και επενδυτικού πλάνου.

Είναι μαθηματικά βέβαιο και αποδεδειγμένο ότι χωρίς έρευνα, ανάλυση, επιλογή στρατηγικής και επενδυτικού πλάνου, οι επενδυτικές αποφάσεις που απλά στηρίζονται σε τύχη, προσδοκίες και συναισθήματα οδηγούνται στο κενό.

Και δεν γνωρίζουμε αν η επένδυση με το επονομαζόμενο “μαύρο κουτί” είναι η λύση για σταθερά κερδοφόρες συναλλαγές, αλλά το βέβαιο είναι πως όποιος νομίζει ότι μπορεί να έχει συνεχόμενη επιτυχία, οδηγούμενος αποκλειστικά από την τύχη και χωρίς πριν να έχει βρει και τεστάρει την επενδυτική στρατηγική που ταιριάζει στο  επενδυτικό του προφίλ, έχει “μαύρα μεσάνυχτα”.

Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν οι τιμές των μετοχών, των δεικτών και των προϊόντων θα κινηθούν προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Αυτό που πρέπει να κοιτάζει και να ερευνά όποιος επενδύει, είναι …το ποια στρατηγική θα του εξασφαλίσει περισσότερες πιθανότητες να βρίσκεται συχνότερα στην πλευρά των νικητών.

Καλό Αύγουστο σε όλους