Η ΤΤΙΡ (Transatlantic Trade and Investment Partnership) ή, στα Ελληνικά, Διατλαντική Συνεργασία στο Εμπόριο και τις Επενδύσεις είναι μία τεράστια υπό διαπραγμάτευση συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

Καθώς οι δασμοί στο αμοιβαίο εμπόριο ΗΠΑ – ΕΕ είναι ήδη πολύ χαμηλοί, η κύρια στόχευση της TTIP είναι τα «μη δασμολογικά» εμπόδιακαι όχι η μείωση των δασμών.

Ποια είναι τα μη δασμολογικά εμπόδια;

Τα μη δασμολογικά εμπόδια αναφέρονται κυρίως στις διαφορετικές προδιαγραφές που υπάρχουν για τα ίδια προϊόντα στις δύο ακτές του Ατλαντικού. Πχ, διαφορετικές προδιαγραφές για τα αυτοκίνητα. Οι διαφορετικές αυτές προδιαγραφές εμποδίζουν την πώληση Ευρωπαϊκών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ, για διαφορές όπως προδιαγραφές για τα μπροστινά φώτα ή το ταχύμετρο (χιλιόμετρα / μίλια).

Αντιστοίχως, υπάρχουν πολλά μη δασμολογικά εμπόδια στον τομέα τροφίμων και στους υπόλοιπους τομείς.

Χρονοδιάγραμμα

Οι συνομιλίες για την ΤΤΙΡ ξεκίνησαν το 2013. Αν και στόχος ήταν να ολοκληρωθούν το 2015, υπολογίζεται ότι θα συνεχισθούν μέχρι το 2017.

Γενικές Επιπτώσεις

Ποιος ωφελείται;

Από την πρώτη ματιά, γίνεται φανερό ότι οι κυρίως ωφελούμενοι θα είναι οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις που θέλουν να πωλούν και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι η TTIP θα αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 119 δις € τον χρόνο, μέχρι το 2017 ή 545€ για κάθε τετραμελή οικογένεια και κατά 95 δις € ή 655€ για κάθε οικογένεια στις ΗΠΑ.

Ποιοι ζημιώνονται;

Τα μη δασμολογικά εμπόδια όχι μόνον αναδεικνύουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις ΗΠΑ – ΕΕ για τα θέματα της ασφαλείας και προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και έχουν ευρέως χρησιμοποιηθεί για να εμποδίσουν τις εισαγωγές και να προστατέψουν την εγχώρια παραγωγή και από τις δύο πλευρές.

Η ΕΕ υπολογίζει ότι μέχρι 1.100.000 εργαζόμενοι θα χάσουν τις δουλειές τους, αλλά στις προσομοιώσεις πάντα υπολογίζουν ότι εύκολα θα απορροφηθούν σε άλλους τομείς.

Το μοντέλο που χρησιμοποιεί η ΕΕ για να μελετήσει τις επιπτώσεις λέγεται ComputableGeneralEquilibrium (CGE). Το πρόβλημα με το CGE είναι ότι υποθέτει ότι όλες οι αγορές είναι πλήρως ανταγωνιστικές, αποτελεσματικές και σε ισορροπία, δηλαδή, για κάθε προϊόν ή υπηρεσία ή προσφορά εργασίας υπάρχει ένας αντίστοιχος αγοραστής. Τα μοντέλα τύπου CGE είναι γνωστό ότι ευκόλως βγάζουν το αποτέλεσμα που θέλεις.

Δυστυχώς, όχι μόνον τα μοντέλα δίνουν πολύ μικρό συνολικό όφελος, αλλά προβάλλουν τα οφέλη της TTIPκρύβοντας τα προβλήματα.

Υγεία

Ένας τομέας που θα επηρεασθεί πολύ είναι ο τομέας της υγείας. Καθώς τα συστήματα υγείας της ΕΕ δεν θα μπορούν να κάνουν διακρίσεις ανάμεσα στους δημόσιους φορείς και τους ιδιωτικούς, αναμένεται οι τελευταίοι να επικεντρωθούν στους κερδοφόρους τομείς τόσο της περιθάλψεως, όσο και της ασφαλίσεως. Αν δεν υπάρξουν συγκεκριμένες εξαιρέσεις και προβλέψεις, οι μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες θα ασφαλίζουν όσους έχουν μικρότερο βαθμό κινδύνου και θα αφήνουν τους γηραιότερους και ασθενέστερους για την κρατική ασφάλιση. Δεν είναι απαραιτήτως κακό το να μεταφερθεί η ασφάλιση στον ιδιωτικό τομέα, αρκεί όμως να ληφθούν μέτρα ώστε αυτός να μη κανιβαλίσει τις ευκαιρίες κέρδους, χωρίς υποχρεώσεις.

Γεωργία

Η Ευρωπαϊκή Γεωργία θα είναι ο μεγάλος χαμένος της TTIP, ειδικώς οι μικρότερες φάρμες. Η Αμερικανική γεωργία, εκμεταλλευόμενη τις αχανείς εκτάσεις έχει περισσότερα χαρακτηριστικά μαζικής βιομηχανικής παραγωγής χαμηλότερης ποιότητας από ό,τι η Ευρωπαϊκή Γεωργία. Σε κάθε περίπτωση, οι Ευρωπαίοι αγρότες θα δουν να χάνουν κάθε προστασία που έχουν συνηθίσει, ενώ, ταυτοχρόνως, θα υπάρξουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, με σταδιακή εγκατάλειψη της περιφέρειας.

Ασφάλεια τροφίμων

Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έχουν διαφορετική προσέγγιση στα θέματα ασφαλείας των τροφίμων καθώς και στην χρήση χημικών στην παραγωγή τους. Στην Ευρώπη, επικρατεί μία συντηρητική προσέγγιση, με την οποία κάθε νέα τεχνολογία και προϊόν είναι ένοχα, μέχρι να αποδειχθεί ότι είναι ασφαλή. Η Ευρώπη θα αναγκασθεί να αποδεχθεί την πιο χαλαρή προσέγγιση των ΗΠΑ, πχ την χρήση ορμονών ή αντιβιοτικών, που σήμερα απαγορεύονται στην ΕΕ, για την παραγωγή κρέατος.

Ένας τομέας, που θα τραβήξει μεγάλη δημοσιότητα, θα είναι ο τομέας των Γενετικώς Τροποποιημένων Οργανισμών (ΓΤΟ). Σήμερα, στις ΗΠΑ καλλιεργούνται πάνω από 700.000.000 στρέμματα με ΓΤΟ, ενώ στην Ευρώπη, πρακτικώς, επικρατεί απαγόρευση.

Περιβάλλον

Σίγουρα το περιβάλλον θα επηρεασθεί. Στην Ευρώπη, πχ, έχει απαγορευθεί μια ολόκληρη κλάση εντομοκτόνων, τα νεο-νικοτινοειδή, επειδή έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στις μέλισσες. Μια τέτοια απαγόρευση, δύσκολα θα σταθεί στα πλαίσια της TTIP. Βεβαίως, η Ευρώπη δέχεται σοβαρή κριτική σε αυτό το θέμα διότι αγνοεί ότι η καταστροφή του περιβάλλοντος των μελισσών έχει πολύ μεγαλύτερη επίπτωση στις μέλισσες από ό,τι τα νεο-νικοτινοειδή. Άλλο παράδειγμα, ο αμίαντος: στην ΕΕ έχει πλήρως απαγορευθεί ως καρκινογόνο. Στις ΗΠΑ δεν απαγορεύεται. Τι θα επικρατήσει;

Η ΕΕ σε πολλά περιβαλλοντικά θέματακρατά διαφορετικές προσεγγίσεις, που θα χρειασθούν αναθεώρηση. Στο θέμα των ΓΤΟ, ελέγχει μόνον τους κινδύνους από την καλλιέργειά τους. Στο θέμα των χημικών, ελέγχει παραλλήλως και τις ωφέλειες, επιτρέποντας την χρήση χημικών με μερική επικινδυνότητα, βασιζόμενη στα οφέλη τους.

Κοινωνικές Επιπτώσεις

Από τα παραπάνω, φαίνεται ότι η TTIP, στην Ευρώπη,  θα έχει σημαντικές κοινωνικές επιπτώσεις στην περίθαλψη των γηραιότερων και ασθενέστερων τμημάτων του πληθυσμού, στην ανεργία, στην αγροτική παραγωγή. Από την άλλη, θα αυξήσει τις προοπτικές εξαγωγής Ευρωπαϊκών προϊόντων, όπως αυτοκινήτων, στις ΗΠΑ.

ISDS

Αυτό που ενοχλεί πιο πολύ τους πολέμιους της TTIPείναιη διαδικασία ISDS, δηλ. της Επίλυσης Διαφορών Επενδυτών και Κρατών. Με αυτήν την διαδικασία, μία εταιρεία μπορεί να πάει στο δικαστήριο ένα κράτος για μία πράξη του που η θεωρεί ότι της μειώνει το κέρδος, πχ απαγόρευση διαφημίσεως παιχνιδιών κάποιες ώρες ή απαγόρευση μίας ουσίας λόγω αμφιβολιών για τις επιπτώσεις στην υγεία.

Θα μπορούσε μία ασφαλιστική εταιρεία να σύρει στα δικαστήρια το Ελληνικό Κράτος για την υποχρέωση κοινωνικής ασφαλίσεως σε δημόσιο φορέα, όπως το ΙΚΑ, ζητώντας να επιτρέπεται εναλλακτικώς η ασφάλιση στην ίδια. Δεν είναι και αυτό απαραιτήτως κακό. Όμως, αλλάζει ριζικά τους όρους του παιχνιδιού. Πολλοί θεωρούν ότι τα κράτη χάνουν το δικαίωμά τους να νομοθετούν.

Επιπτώσεις στην Ελληνική Γεωργία

Ας προσπαθήσουμε να εκτιμήσουμε τις επιπτώσεις στην Ελληνική Αγροτική Οικονομία:

Τα καλά νέα:

Αρκετοί επί μέρους κλάδοι αναμένεται να είναι ανθεκτικοί. Τα κηπευτικά είναι ο κυριότερος. Όχι τόσο διότι η μεταφορά από τις ΗΠΑ έχει μεγάλο κόστος, όσο διότι ο κλάδος των κηπευτικών έχει μάθει να επιβιώνει, όσο επιβιώνει, σε καθεστώς πραγματικής ελεύθερης αγοράς, χωρίς καμία προστασία.

Επίσης, η αιγοπροβατοτροφία δεν θα αντιμετωπίσει πρόβλημα, καθώς η παραγωγή στην άλλη άκρη του Ατλαντικού είναι περιθωριακή. Το ίδιο ισχύει για την ελαιοκομία. Αυτή, ίσως, να έχει και κάποια θετική εξέλιξη.

Τα κακά νέα:

Η μεγάλη καλλιέργεια θα υποστεί σημαντικό ανταγωνισμό. Οι ΗΠΑ πιέζουν να σταματήσουν οι απ’ ευθείας πληρωμές στους αγρότες. Βεβαίως, ήδη υπάρχει θέμα ανταγωνισμού από χώρες με μεγάλες εκτάσεις και φθηνή παραγωγή, αλλά το πρόβλημαθα ενταθεί.

Η βουτροφία και γαλακτοπαραγωγή θα υποστούν μεγάλο ανταγωνισμό από την πολύ φθηνότερη παραγωγή των ΗΠΑ. Μία πρόγευση παίρνουν οι γαλακτοπαραγωγοί από την φετινή κατάργηση της ποσόστωσης του γάλακτος.

Η χοιροτροφία και η πτηνοτροφία θα αντιμετωπίσουν αυξημένο ανταγωνισμό από το εξωτερικό. Και εδώ, αλλά και στην βουτροφία, κρίσιμο θέμα θα είναι η χρήση αντιβιοτικών και ορμονών που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ και απαγορεύονται στην Ευρώπη. Το ιδανικό θα ήταν να απαγορευθεί η χρήση τους και στις ΗΠΑ, αλλά αυτό είναι απίθανο.

Οι σημαντικότερες αρνητικές επιπτώσεις, όμως, θα είναι στον κλάδο των τροφίμων όπου η κατάργηση των ΠΟΠ και ΠΓΕ θα οδηγήσει να παράγεται “Greekyoghurt” και «φέτα» σε άλλες χώρες. Επίσης, θα κυκλοφορούν στην Ευρώπη «ελιές Καλαμών» από τις ΗΠΑ και κρασί «Αθήρι» από την Καλιφόρνια.

Τι κάνουμε;

Το ΥΠΑΑΤ οφείλει να μελετά το θέμα σε συνεννόηση με τον αγροτικό κλάδο και την Βιομηχανία Τροφίμων. Δεν πρέπει να περιορισθούμε σε αρνητική στάσηπροασπιζόμενοι τις ΠΟΠ και ΠΓΕ, το γιαούρτι και την φέτα.

Πρέπει να δούμε, τώρα, σφαιρικώς το θέμα, μετρώντας και την θετική επίπτωση της αυξημένης προσβάσεως στην τεράστια αγορά των ΗΠΑ. Ενώ αυτό ακούγεται καλό, γνωρίζουμε ότι η Ελληνική Γεωργία δεν θα είναι σε θέση να εκμεταλλευθεί αυτό το άνοιγμα. Η είσοδος σε μία τέτοια αγορά προϋποθέτει παραγωγή σε μεγάλο όγκο και με σταθερώς καλή ποιότητα. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, οι παραγωγοί με καλή και σταθερή ποιότητα έχουν πολύ μικρό όγκο παραγωγής, ενώ αυτοί που έχουν μεγαλύτερο όγκο παραγωγής έχουν μεγάλη αστάθεια στην ποιότητα.

Πολλές από τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις είναι δύσκολο να κριθούν αν είναι επιπτώσεις που θα μας έρθουν λόγω TTIPή επιπτώσεις που υφιστάμεθα διότι η προηγούμενη ΚΓΠ (Κοινή Γεωργική Πολιτική) παρεβίαζε σε πολλά σημεία κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO). Η ΕΕ, με την νέα ΚΓΠ, αντιμετωπίζει τόσο τις προσφυγές στον WTO, όσο και παίρνει μέτρα από τώρα εν όψει της TTIP. Γι αυτό, πχ, οι επιδοτήσεις προς τους αγρότες αποδεσμεύθηκαν από την παραγωγή και τώρα θεωρούνται αμοιβή για το κοινωνικό έργο που προσφέρουν οι αγρότες στην προστασία του περιβάλλοντος και την ζωή στην ύπαιθρο.

Θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της TTIP στρεφόμενοι στην ποιοτική τοπική αγορά, καθώς και με άλλους τρόπους. Όμως, δεν είναι η άμυνα το θέμα. Αν ήταν απλώς να αμυνθούμε, καλύτερα να πολεμήσουμε για να μη υπογραφεί η TTIP. Τότε, θα έχουμε χάσει άλλη μία μεγάλη ευκαιρία. Το μεγάλο ερώτημα είναι: έχει το ΥΠΑΑΤ το στελεχιακό δυναμικό να αντιμετωπίσει την TTIP ως ευκαιρία; Φοβούμαι πως όχι. Για τους πολιτικούς μας, είμαι βέβαιος ότι δεν έχουν την ικανότητα…

Facebook Comments