Η κοντή μνήμη και η συναισθηματική, επιπόλαιη αντιμετώπιση των πολιτικών και κοινωνικών γεγονότων από τους περισσότερούς μας εμποδίζουν την ψύχραιμη και ορθολογική αντιμετώπισή τους. Και αυτό το πληρώναμε και το πληρώνουμε ακριβά.

Ι. Το γεγονός

Στις 23 Αυγούστου έγινε στο Ταλίν της Εσθονίας η διάσκεψη για την «Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων των Κομμουνιστικών και Ναζιστικών Καθεστώτων». Η επιλογή της «Ημέρας Μνήμης», που έγινε το 2008 από Ευρωκοινοβούλιο, δεν είναι τυχαία: στις 23 Αυγούστου 1939 υπογράφτηκε το περιβόητο «Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ» μεταξύ της ναζιστικής Γερμανίας και της κομμουνιστικής – σταλινικής ΕΣΣΔ, που μοίρασε την μεταξύ τους περιοχή σε «σφαίρες επιρροής». Μάλιστα, στην Εσθονία, που οργάνωσε τη διάσκεψη ως προεδρεύουσα της ΕΕ, έλαχε ο κλήρος να πέσει στο μερίδιο των κομμουνιστών, που την κατέκτησαν με εισβολή.

ΙΙ. Το μποϋκοτάρισμα από τον ΣΥΡΙΖΑ

Στην διάσκεψη έχουν προσκληθεί όλοι οι υπουργοί δικαιοσύνης των χωρών μελών της ΕΕ. Ένας από αυτούς την κατήγγειλε και αρνήθηκε να συμμετάσχει. Ήταν ο Έλληνας υπουργός κ. Σταύρος Κοντονής. Στην επιστολή του προς τους οργανωτές γράφει αρλούμπες και ανακρίβειες του τύπου «Η Ιστορία δεν μπορεί να παραχαραχθεί παρόλο που μπορεί να γράφεται κυρίως από τους νικητές» (!) ή «ο ευρωκομμουνισμός γεννήθηκε μέσα σε κομμουνιστικό καθεστώς, την περίοδο της Άνοιξης της Πράγας» (είχε γεννηθεί πολύ νωρίτερα). Ακολουθεί η καταγγελία: «η πρωτοβουλία διοργάνωσης ενός συνεδρίου με το συγκεκριμένο περιεχόμενο και τίτλο, στέλνει ένα λανθασμένο και επικίνδυνο πολιτικό μήνυμα, το οποίο είναι προϊόν των Συμφωνιών που ακολούθησαν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αναβιώνει το ψυχροπολεμικό κλίμα που τόσα δεινά έφερε στην Ευρώπη, αντίκειται στις αξίες της ΕΕ».

Η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης κα Μαρία Γιαννακάκη, το είπε πιο συνοπτικά και πιο αποκαλυπτικά: «Αυτοί η οποίοι βάζουν στην ίδια εξίσωση τον κομμουνισμό με το ναζισμό έχουν μόνο ένα όνομα: είναι συμπαθούντες τον ναζισμό».

Τα επιχειρήματα αυτά είναι τόσο υποκριτικά όσο και απλοϊκά. Συγχέουν (επίτηδες ή από παιδική αφέλεια;) τον κομμουνισμό με τα εγκλήματα του κομμουνισμού. Όποιος τα βάζει με τα εγκλήματα του κομμουνισμού τα βάζει με τον κομμουνισμό! Όμως τα θύματα των κομμουνιστικών καθεστώτων είναι υπαρκτά, ιστορικά τεκμηριωμένα και κανείς, ούτε ο κ. Κοντονής, δεν μπορεί να τα αμφισβητήσει. Αυτή η πρωτόγονη σύγχυση των ιδεολογιών των καθεστώτων με τα εγκλήματα των καθεστώτων είναι η κύρια γραμμή άμυνας της Αριστεράς. (Μια άλλη επιχειρηματολογία είναι ο επίσης πρωτόγονος συμψηφισμός των εγκλημάτων της Σοβιετίας με τα εγκλήματα Δυτικών καθεστώτων, στη λογική του γνωστού ανέκδοτου «κι εσείς που βασανίζετε τους μαύρους». Το ότι οι Δυτικοί κάνουν κάποιες φορές αυτοκριτική –όπως π.χ. ο Κλίντον για την υποστήριξη των ΗΠΑ στη χούντα- ενώ ποτέ κομμουνιστικό καθεστώς δεν έχει κάνει αυτοκριτική, αποσιωπάται).

Πρέπει να τονίσουμε ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα της ΕΕ που μποϋκοτάρισε τη Διάσκεψη. Και να προσθέσουμε ότι η στάση της αυτή εντείνει την απομόνωση στην οποία έχουμε τεθεί εδώ και πολλά χρόνια. Ιδιαίτερα, η στάση της Ελλάδας είναι προσβλητική για την οργανώτρια χώρα που, όπως είπαμε, έχει δοκιμάσει τα «χάδια» του κομμουνισμού πολλές δεκαετίες.

ΙΙΙ. Οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης

Το θέμα έλαβε μεγάλες διαστάσεις στα social media και γι’ αυτό οι αντιδράσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης δεν πέρασαν απαρατήρητες.

1.      Η αξιωματική αντιπολίτευση της ΝΔ υπήρξε αυστηρή στην κριτική της. Με ανακοίνωσή της, εγκάλεσε την Κυβέρνηση για “ιδιότυπη ευρωπαϊκή και διεθνή απομόνωση της Χώρας” υποστηρίζοντας μάλιστα πως η ενέργειά της είχε στόχο το ψάρεμα ψήφων από την παραδοσιακή Αριστερά. Επί της ουσίας ξεκαθάρισε πως: «Υπάρχουν ιστορικές αλήθειες που πρέπει να λέγονται. Ο Ναζισμός και ο Σταλινισμός είναι σκοτεινές περίοδοι της ευρωπαϊκής ιστορίας ασφαλώς καταδικαστέες από όλους τους δημοκρατικούς πολίτες». Ο δε αντιπρόεδρος της ΝΔ κ. Κωστής Χατζηδάκης υπενθύμισε ότι: «Τα εγκλήματα της Σταλινικής περιόδου καταδίκασε ο ίδιος ο Χρουστσόφ που διαδέχτηκε τον Στάλιν. Ο ΣΥΡΙΖΑ γίνεται Σοβιετικότερος των Σοβιετικών για ψηφοθηρικούς λόγους». Παρακάτω θα δούμε αν το παρελθόν της ΝΔ δικαιολογεί μια τέτοια κριτική, χωρίς προηγούμενη αυτοκριτική. Πρέπει όμως να σημειώσουμε τη χυδαία επίθεση της ΑΥΓΗΣ (22/8): «Με μαέστρο τον Άδωνι και ορχήστρα τα ΝΕΑ του Μαρινάκη, η ΝΔ ανέλαβε καθήκοντα πλυντηρίου των χιτλερικών εγκλημάτων».

2.      Η Δημοκρατική Συμπαράταξη (ΔΗΣΥ) δεν τοποθετήθηκε επί του θέματος. Ούτε η κύρια συνιστώσα της που είναι το ΠΑΣΟΚ. Μόνο η συνιστώσα «Κινήσεις Πολιτών για τη Σοσιαλδημοκρατία» έβγαλε δελτίο τύπου στο οποίο προσπάθησε με τον παλιό γνωστό μηχανιστικό τρόπο να κρατήσει ίσες αποστάσεις από τον ΣΥΡΙΖΑ και από τη ΝΔ: «Η  ανακοίνωση της ΝΔ αναφέρεται ‘στα θύματα του Ναζισμού και του Κομμουνισμού’, άποψη η οποία είναι ανιστόρητη».

Ένα στέλεχος, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, εξέφρασε την προσωπική του άποψη. Σημείωσε την διαφοροποίηση της Κυβέρνησης από το αξιακό και ιστορικό πλαίσιο της ΕΕ και αναρωτήθηκε ποιος εθνικός στρατηγικός στόχος υπηρετείται με τον τρόπο αυτό και ποια δημοκρατική και άρα παροδική κυβέρνηση νομιμοποιείται να προσδίδει ιδεολογικό ή μάλλον ιδεοληπτικό πρόσημο σε μια ολόκληρη χώρα.

3.      Το Ποτάμι σε ανακοίνωσή του αναφέρει: «Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της ΕΕ που θα απουσιάσει από την εκδήλωση της Εσθονικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, για τα ιστορικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν από κομμουνιστικά καθεστώτα. Οι χώρες που υπέφεραν από αυτά τα εγκλήματα πρωτοστατούν στην καταδίκη τους. Η Ελλάδα τα αρνείται». Και συνεχίζει: «Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ μπορεί να εναρμονίζονται πλήρως με τις επιταγές των ισχυρών της Ευρώπης και ο κ. Τσίπρας να αναζητά συνεχώς την βοήθεια της κυρίας Μέρκελ, ταυτόχρονα όμως αθωώνουν τα εγκλήματα των εγκλημάτων του σταλινισμού. Στάλιν, Τσαουσέσκου, Γιαουζέλσκι, Χόνεκερ καταδικάζονται στις χώρες τους, έχουν όμως την υποστήριξη της κυβέρνησης της Ελλάδας του 21ου αιώνα. Βοήθειά μας!».

4.      Το ΚΚΕ, όπως ήταν αναμενόμενο, καλύπτει τον κ. Κοντονή: «Το λιγότερο που θα μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝΕΛ όπως και κάθε ελληνική κυβέρνηση θα ήταν να μη συμμετέχει στις ανιστόρητες αντικομμουνιστικές φιέστες στην Εσθονία».

5.      Η Ώρα Αποφάσεων της Άννας Διαμαντοπούλου έκανε την πιο ώριμη και πιο πολιτική τοποθέτηση: «Οι υποστηρικτές της Ανοιχτής Κοινωνίας και της διαρκούς δημοκρατικής εξέλιξης των κοινωνιών δεν μπορούν παρά να έχουν μία συνολική και κατηγορηματική καταδίκη των ολοκληρωτισμών , χωρίς ‘ισολογισμούς’… Οι ολοκληρωτισμοί στη ρίζα τους, έχουν την άρνηση πως οι κοινωνίες πρέπει να αυτοθεσμίζονται δημοκρατικά , συμμετοχικά και με διαρκή ενίσχυση της ιδιότητας του πολίτη»

6.      Τα υπόλοιπα κόμματα, όλα μικρά -πλην της Χρυσής Αυγής που είναι το τρίτο κόμμα- δεν ασχολήθηκαν με το θέμα. Δεδομένου ότι πρόκειται περί ευαίσθητου θέματος, επέλεξαν να μην τοποθετηθούν, αφού κανείς δεν τα υποχρεώνει.

ΙV. Η εθνική σταλινική ομοψυχία του παρελθόντος

Υπήρξαν όμως περιστάσεις στο παρελθόν, που όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα ήσαν υποχρεωμένα να τοποθετηθούν επί των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τον σταλινικό κομμουνισμό. Τα υποχρέωναν τα διεθνή όργανα στα οποία μετείχαν. Και εκεί μετρήθηκαν οι αντιλήψεις τους περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και βρέθηκε ότι οι αντιλήψεις αυτές δεν απέχουν από τις αντιλήψεις του κ. Κοντονή και του ΣΥΡΙΖΑ. Ας δούμε λίγο αναλυτικά αυτές τις περιπτώσεις. Είναι χρήσιμο και για αρχειακούς λόγους.

1.      Στις 23-27 Ιανουαρίου 2006, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης ψήφισε την καταδίκη των εγκλημάτων των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων. Είχε προηγηθεί (23/6/2004) η καταδίκη του θαυμασμού και της δικαιολόγησης του ναζισμού. Μάλιστα, για να αποδώσει πλήρη δικαιοσύνη, η Συνέλευση αναγνώρισε πως, παρά τα εγκλήματα των ολοκληρωτικών κομμουνιστικών καθεστώτων, κάποια ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα έχουν συμβάλει στην επίτευξη της δημοκρατίας.

Σε καμμιά Ευρωπαϊκή χώρα δεν συνέβη το απίστευτο που συνέβη στην δική μας: όλα τα κόμματα ανεξαιρέτως -από τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ μέχρι το ΛΑΟΣ- καταψήφισαν την εισήγηση για καταδίκη των κομμουνιστικών εγκλημάτων. Μάλιστα, οι 8 Ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ και 8 από τους 11 Ευρωβουλευτές της ΝΔ, εκτός από την καταψήφιση της  εισήγησης, συνυπέγραψαν και το αντιψήφισμα της ευρωπαϊκής Αριστεράς! Είναι οι εξής:

Νέα Δημοκρατία

Βακάλης Νίκος,

Βαρβιτσιώτης Γιάννης,

Γκλαβάκης Γιάννης,

Δημητρακόπουλος Γιώργος,

Παναγιωτοπούλου – Κασσιώτου Μαρία,

Παπαστάμκος Γιώργος,

Σαμαράς Αντώνης,

Τρακατέλλης Αντώνης

     ΠΑΣΟΚ

Αρναουτάκης Σταύρος,

Μπατζελή Κατερίνα,

Μπεγλίτης Παναγιώτης,

Λαμπρινίδης Σταύρος,

Ματσούκα Μαρία,

Ξενογιαννακοπούλου Μαριλίζα,

Σηφουνάκης Νικόλαος,

Τζαμπάζη Ευαγγελία.

Επίσης, οι βουλευτές της Ν.Δ. κ.κ. Νικολόπουλος και Βαρβιτσιώτης έδωσαν τις κάρτες τους στα αναπληρωματικά μέλη Λ. Κανέλλη (ΚΚΕ) και Γ. Δραγασάκη (ΣΥΝ) για να καταψηφίσουν το ψήφισμα (!).

2.      Στα τέλη του Σεπτέμβρη 2008, 409 Ευρωβουλευτές -περισσότεροι από τους μισούς- κατέθεσαν την πρόταση της θέσπισης της ημέρας μνήμης, που σε αυτήν βασίστηκε η Διάσκεψη της Εσθονίας. Και πάλι οι Έλληνες ευρωβουλευτές αρνήθηκαν σύσσωμοι να ψηφίσουν την πρόταση με τρεις μόνο εξαιρέσεις: τους Εμμ. Αγγελάκα και Νικ. Βακάλη της ΝΔ και τον Γ. Γεωργίου του ΛΑΟΣ.

Οι υπόλοιποι 21 είναι οι εξής:

 Νέα Δημοκρατία

Ιωάννης Βαρβιτσιώτης
Μαργαρίτης Σχινάς 
Αντώνης Τρακατέλλης 
Γ. Δημητρακόπουλος 
Ρόδη Κράτσα 
Γιάννης Γκλαβάκης 
Μαρία Κασσιώτου 
Γεώργιος Παπαστάμκος 
Μανώλης Μαυρομμάτης 

ΠΑΣΟΚ

Μαίρη Ματσούκα
Σταύρος Λαμπρινίδης
Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου 
Σταύρος Αρναουτάκης
Κατερίνα Μπατζελή
Κωνσταντίνος Μποτόπουλος
Ευαγγελία Τζαμπάζη
Μαριλένα Κοππά

ΚΚΕ

Θανάσης Παφίλης
Γιώργος Τούσσας
Διαμάντω Μανωλάκου

ΣΥΡΙΖΑ

Δημήτρης Παπαδημούλης 

3.      Στις αρχές του Απρίλη του 2009, το Ευρωκοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα με τίτλο: «Ευρωπαϊκή Συνείδηση και Ολοκληρωτισμός». Το Ψήφισμα καταδικάζει απερίφραστα όλα τα εγκλήματα και τις μαζικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διέπραξαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα στην Ευρώπη στη διάρκεια του φρικαλέου 20ού αιώνα. Ψηφίστηκε με πολύ μεγάλη πλειοψηφία: 553 ευρωβουλευτές ψήφισαν υπέρ, 44 κατά 33 αποχές. Στους 553 ευρωβουλευτές –Σοσιαλιστές, Ευρωπαϊκό Λαϊκό Kόµµα (δεξιά), Φιλελεύθεροι, Πράσινοι κ.ά.– που υπερψήφισαν το Ψήφισμα δεν υπάρχει ούτε ένας Έλληνας. Οι Έλληνες ευρωβουλευτές είτε το καταψήφισαν (KKE, ΠAΣOK) είτε απείχαν (N.Δ. ).

Συμπερασματικά, έχουμε γίνει μάρτυρες μιας πρωτοφανούς για ευρωπαϊκά δεδομένα, εθνικής σταλινικής ομοψυχίας.

V. Ανάλογες ομοψυχίες σε άλλα θέματα

Πώς μπορεί να ερμηνευτεί αυτή η παράδοξη ομοψυχία μεταξύ πολιτικών κομμάτων που υποτίθεται ότι αναφέρονται σε αντίθετες αρχές –αρχές που οδήγησαν στον πρώτο μεταπολεμικό εμφύλιο πόλεμο στην Ευρώπη- και που σήμερα «σφάζονται» μεταξύ τους για ψύλλου πήδημα; Για να διευκολυνθεί η ερμηνεία παραθέτω συνοπτικά και κάποιες άλλες κομματικές και εθνικές ομοψυχίες που έχουμε δει σε άλλα θέματα:

1.      ΝΑΤΟικοί βομβαρδισμοί. Το 1999 ο ΟΗΕ κάλεσε τον Μιλόσεβιτς να σταματήσει τις στρατιωτικές κατασταλτικές ενέργειες και να ξαναδώσει στη μειονότητα του Κοσσυφοπεδίου το καθεστώς της αυτονομίας. Όταν ο Μιλόσεβιτς το απέρριψε, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ συζήτησε το ενδεχόμενο ένοπλης επέμβασης για να επιβάλει την απόφασή του. Αυτή απερρίφθη με βέτο της Ρωσίας και της Κίνας. Τότε, οι 19 εταίροι του ΝΑΤΟ, αποφάσισαν ομόφωνα (δηλ. περιλαμβανομένης και της Ελλάδας) τις αεροπορικές επιδρομές κατά της Σερβίας. Αυτά όλα όμως ξεχάστηκαν και στη διάρκεια των βομβαρδισμών επικράτησε μια ομόψυχη αντι-ΝΑΤΟική υστερία, που περιελάμβανε κόμματα από την Αριστερά μέχρι και το ακροδεξιό «Ελληνικό Μέτωπο» του κ. Βορίδη.

2.      Σρεμπρένιτσα: Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα, στη Βοσνία, στις 11 Ιουλίου 1995, είναι η μεγαλύτερη μεταπολεμική στην Ευρώπη και χαρακτηρίστηκε από τα αρμόδια διεθνή όργανα γενοκτονία. Η Ελλάδα είναι η μόνη Ευρωπαϊκή χώρα, πολίτες της οποίας μετείχαν στη γενοκτονία της Σρεμπρένιτσα στη Βοσνία. Τα ονόματά τους έχουν δημοσιευτεί κατ’ επανάληψη και είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Μέχρι σήμερα, μετά από 22 χρόνια, δεν έχουν δικαστεί! Και μια ταινία που γυρίστηκε για τη σφαγή δεν προβλήθηκε στην Ελλάδα.

3.      Επισκέψεις ξένων ηγετών. Όταν μας επισκέφτηκε ο εγκληματίας Κάρατζιτς, όλα τα κόμματα τον καλοδέχτηκαν, μαζί και η εκκλησία. Όταν μας επισκέφτηκε ο αρχηγός της Φατάχ Γιασέρ Αραφάτ έγινε το ίδιο. Τον είχαμε και στην τηλεόραση να μας λέει αποφθέγματα του Μάο Τσε Τουνγκ. Όταν όμως μας επισκέφτηκε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον, οι οργισμένοι έκαψαν την Αθήνα, ο αρχηγός του ΣΥΝ, Νίκος Κωνσταντόπουλος, αρνήθηκε να παρευρεθεί στο εθιμοτυπικό επίσημο δείπνο και ο ηθοποιός κ. Καζάκος τον «πέρασε» από λαϊκό δικαστήριο στην πλατεία Συντάγματος.

4.      Ταυτότητες. Το 2000, η κυβέρνηση Σημίτη αποφάσισε να ευθυγραμμιστεί με την ΕΕ, θεωρώντας τις θρησκευτικές πεποιθήσεις προσωπικό δεδομένο και συνεπώς καταργώντας την αναγραφή τους στις ταυτότητες. Ακολούθησε μια ομόψυχη εκστρατεία εναντίον της, με την εκκλησία να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο, οργανώνοντας διαδηλώσεις (λαοσυνάξεις τις ονόμαζε), επιστρατεύοντας το λάβαρο τη αγίας Λαύρας κλπ. Ακολούθησαν όλα τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένων και στελεχών του κυβερνητικού κόμματος (π.χ. Ευάγγελος Βενιζέλος, Στέλιος Παπαθεμελής). Εξαίρεση στην ομοψυχία αποτέλεσε η Αριστερά και προσωπικότητες, με κύρια μορφή τον Στέφανο Μάνο.

5.      Θα αναφέρω και μερικά άλλα περιστατικά, μόνο ως τίτλους: κυπριακό,  υπόθεση Οτσαλάν, υπόθεση Γιαρουζέλσκι, υπόθεση Ιμίων, τρομοκρατικό χτύπημα στο Μανχάταν και άλλα. Η εθνική ομοψυχία ήταν παρόμοια.

6.      Χαρακτηριστική είναι και η ομοιότητα της αντιμετώπισης των εταίρων μας από όλα τα κόμματα που ζήτησαν τη βοήθειά τους για να μη βουλιάξει η χώρα από την οικονομική κρίση του 2010. Όλα τα κόμματα προσπάθησαν να τους ξεγελάσουν, ψηφίζοντας τα προγράμματα των εταίρων στη Βουλή, χωρίς να τα εφαρμόζουν για να μην κακοκαρδίσουν την εκλογική πελατεία. Για τον ίδιο λόγο αρνήθηκαν να θίξουν προνομιούχες ομάδες και αντ’ αυτού φόρτωσαν με φόρους τους πολίτες. Κατέστρεψαν έτσι την παραγωγή και τη μεσαία τάξη και επιπλέον κατάφεραν να είμαστε η μόνη χώρα που έλαβε τη μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια από όλες και παρ’ όλα αυτά συνεχίζει να μη στέκεται στα πόδια της. Και η μόνη χώρα που από πάνω βρίζουμε αυτούς που καλέσαμε για βοήθεια.

7.      Το πιο πρόσφατο περιστατικό που θυμάμαι είναι του Ιουλίου 2016. Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ο μοναδικός ηγέτης στη σύνοδο κορυφής του NATO που «έσπασε» την κατά τα άλλα ομόφωνη γραμμή των «28» απέναντι στη Ρωσία, προκαλώντας την άμεση αντίδραση του Μπαράκ Ομπάμα.

VΙ. Αναζήτηση της ερμηνείας αυτής της συμπεριφοράς

Οι Έλληνες είμαστε συνεχώς διχασμένοι. Από τους δυο εμφύλιους πολέμους στη διάρκεια του αγώνα του’21, στη δολοφονία του Καποδίστρια, στην εκδίωξη του Όθωνα, στον εθνικό διχασμό, στις αιματηρές συγκρούσεις κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, στον μετέπειτα εμφύλιο -που κόστισε περισσότερους νεκρούς και καταστροφές από όσο η κατοχή- στα «γαλάζια» και «πράσινα» καφενεία της μεταπολίτευσης.

Αυτός ο μόνιμος διχασμός επιτρέπει να υποθέσουμε ότι τα κάθε φορά ιδεολογικά διακυβεύματα ήσαν προσχηματικά. Ότι οι πραγματικές αιτίες ήσαν τα διάφορα συμφέροντα ή οι επί μέρους φιλοδοξίες και διαφορές. Ότι δηλαδή η κοινωνία δεν λειτούργησε ποτέ ως ένα ενιαίο σύνολο με αντίληψη και συνείδηση του συνολικού συμφέροντος. Η ιδέα του έθνους ήρθε εισαγόμενη. Αν είχαμε συνείδηση εθνικού συμφέροντος, η φοροδιαφυγή, οι καταπατήσεις δημοσίων κτημάτων, η διαφθορά μας, δεν θα είχαν την πρώτη στατιστικά θέση στην Ευρώπη. Είμαστε φανατικά προσκολλημένοι στην έννοια του έθνους για να κρύψουμε και να προστατεύσουμε τις ανασφάλειές μας. Συγχέουμε τις έννοιες «έθνος» και «κράτος». Στην πραγματικότητα είμαστε προσκολλημένοι στο κράτος, όπως τα μικρά, ανεύθυνα, παιδιά είναι προσκολλημένα στους γονείς τους αναθέτοντας σε αυτούς την ευθύνη για την ύπαρξή τους. Εξάλλου, πριν ακόμα και από την κρίση, είμασταν οι πρώτοι στην Ευρώπη που ζούσαμε μέχρι μεγάλη ηλικία και που σπουδάζαμε με δαπάνες των γονιών μας. Όχι μόνο λόγω φτώχεια, αλλά και λόγω κουλτούρας.

Λατρεύουμε λοιπόν το κράτος. Είμαστε κρατιστές και απλά τρωγόμαστε για το ποιος θα αρμέξει περισσότερο το κράτος. Και εδώ θα βρει κανείς συγγένεια με τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Ο ναζισμός και ο κομμουνισμός είναι καθεστώτα που βασιλεύει ο κρατισμός και παρατηρούνται παρόμοια φαινόμενα. Η κυβέρνησή μας είναι (φιλο)κομμουνιστική με πρόεδρο που κάποτε δήλωσε φιλομαοϊκός, ενώ το τρίτο κόμμα μας είναι ναζιστικό σε σημείο να μην δέχεται να συζητήσει με αυτό ούτε η Γαλλίδα ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν. Όλα αυτά είναι σημάδια μιας κοινωνίας κλειστής, προ-νεωτερικής. Μιας κοινωνίας που δεν γνώρισε ποτέ τον Διαφωτισμό που γνώρισε η Δύση. Την αιτία μας την αποκαλύπτει η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, που έχει αφιερώσει τη ζωή της στη μελέτη του Βυζαντίου και μιλάει για την ελληνική ιστορική συνέχεια και τη διαλεκτική ανάμεσα στην πολιτική εμβέλεια του Βυζαντίου και τη διαμόρφωση της νεοελληνικής ταυτότητας. Λέει σε μια συνέντευξή της: «Το θέμα είναι ότι η Ελλάδα δεν γνώρισε Διαφωτισμό. Ποιος φταίει; Θα το πω, η εκκλησία (υπογρ. δική μου). Αφόρισαν σχεδόν τον Βολταίρο και όλους αυτούς. Ο μόνος διαφωτιστής στην Ελλάδα ήταν ο Ρήγας Φεραίος. Όταν τον σκότωσαν και αυτόν, ε… να μην τα λέω η εκκλησία δεν θρήνησε τον Ρήγα».

Ο μόνιμος αντι-δυτικισμός που προκύπτει από τον παραπάνω κατάλογο των περιπτώσεων ομοψυχίας, έχει λοιπόν παλιές ρίζες, που μπορεί να φτάνουν μέχρι το σχίσμα του 1054. Αυτός ο αντι-δυτικισμός και η αντίσταση στις δυτικές αξίες είναι ίσως η θεμελιώδης, αν όχι η μόνη, ιδεολογική βάση στην οποία στηρίζεται η κοινωνία μας.

Το επεισόδιο με τη Διάσκεψη της Εσθονίας και την αιφνίδια ανατροπή της εθνικής σταλινικής ομοψυχίας στο σημερινό διχασμό μεταξύ φιλοσταλινικών και αντισταλινικών, μας προσφέρει μια ακόμα απόδειξη του πόσο ανερμάτιστες ιδεολογικά είναι κατά τα λοιπά οι αντιπαραθέσεις μας. Ή, αν θέλετε, πόσο πολύ εξαρτώνται από τις προσωπικές ιδεολογικές πεποιθήσεις του εκάστοτε κομματικού αρχηγού.

 

ΥΓ: Η φωτογραφία-γελοιογραφία είναι του ΗΛΙΑ ΜΑΚΡΗ από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Facebook Comments