Η δυναμική της ανάπτυξης των χωρών του Νότου στηρίζει την οικονομική υγεία της Ευρωζώνης και έχει γλιτώσει την περιοχή από την ύφεση. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στα στοιχεία για την ανάπτυξη του πρώτου τριμήνου, δημιουργώντας ελπίδες ότι έπειτα από μία μακρά περίοδο στασιμοπληθωρισμού, από το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης το 2022, η οικονομία της Ευρωζώνης αρχίζει και πάλι να αναπτύσσεται.

Για πόσο ακόμα όμως μπορεί να συνεχιστεί αυτό το θετικό story της περιφέρειας; «Όχι για πολύ απαντούν οι οικονομολόγοι, «με εξαίρεση την Ελλάδα», όπως ωστόσο προσθέτουν….

Πώς έφτασε ο Νότος να «σώζει» την Ευρωζώνη; Στη δεκαετία του 2010, η Γερμανία βοήθησε στην έξοδο της ηπείρου από την κρίση χρέους χάρη στις ισχυρές εξαγωγές αυτοκινήτων και κεφαλαιουχικών αγαθών. Τότε οι χώρες οι οποίες σήμερα αποτελούν την ατμομηχανή της ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ, ήταν, ως γνωστόν, αυτές που κινδύνεψαν να την διασπάσουν. Ωστόσο, μία δεκαετία και μία… πανδημία μετά, μεταξύ του 2021 και του 2023, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία συνέβαλαν στο 25-50% της ανάπτυξης της Ε.Ε, σύμφωνα με έκθεση της γαλλικής εταιρείας ασφάλισης πιστώσεων Coface – μια τάση που επιβεβαιώνεται και ενισχύεται στα τελευταία στοιχεία.

Η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία αναπτύχθηκαν το 2023 περισσότερο από δύο φορές ταχύτερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Σύμφωνα με το ΔΝΤ η Ευρωζώνη αναμένεται φέτος να αναπτυχθεί με ρυθμούς της τάξης του 0,8% έναντι 2% στην Ελλάδα, 1,9% στην Ισπανία και 1,7% στην Πορτογαλία, ενώ η Γερμανία αναμένεται να κινηθεί στο μόλις 0,2%.

Σύμφωνα με τον Χόλγκερ Σμίεντινγκ επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank, η ευρωπαϊκή κρίση χρέους προκάλεσε μια σημαντική αλλαγή στην περιφέρεια της ευρωζώνης. Οι χώρες του Νότου  είναι διαρθρωτικά πιο υγιείς και πιο δυναμικές από ό,τι πριν, ενώ κατά τον ίδιο η Ελλάδα αποτελεί το αστέρι των επιδόσεων στην ευρωζώνη.

Κατά την Oxford Economics ωστόσο, αυτό το story σύντομα θα εξασθενήσει καθώς οφείλεται σε προσωρινούς και ειδικούς παράγοντες.

Από τα τέλη του 2019, η αύξηση του ΑΕΠ των χωρών του Νότου έχει ξεπεράσει την υπόλοιπη ευρωζώνη κατά περίπου 2%. Η υπεραπόδοση οφείλεται κυρίως στην ισχυρή αύξηση των επενδύσεων και στον σχετικά ελαφρύτερο αντίκτυπο της ενεργειακής κρίσης στην περιφέρεια, όπως εξηγεί η Oxford Economics. Η άνοδος των τιμών της ενέργειας προκάλεσε σχετικά χαμηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού στις Νότιες οικονομίες, ενώ οι μεταποιητικές χώρες επλήγησαν περισσότερο. Αν και η ισχυρότερη κρατική στήριξη λόγω της αναστολής των δημοσιονομικών κανόνων και το πρόγραμμα NextGenEU έπαιξε ρόλο στο story ανάπτυξης του Νότου, ωστόσο, μια πιο προσεκτική ανάλυση δείχνει ότι παράγοντες που είναι συγκεκριμένοι για κάθε χώρα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο, επισημαίνει ο οίκος.

Στην Ιταλία, για παράδειγμα, οι επενδύσεις ήταν ο κύριος παράγοντας ανάπτυξης. Στην Ισπανία, οι εξαγωγές υπηρεσιών και η δημόσια κατανάλωση αντιπροσώπευαν τα δύο τρίτα της αύξησης του ΑΕΠ το 2023 και στην Πορτογαλία, οι καταναλωτικές δαπάνες αντιπροσώπευαν περίπου το ήμισυ της αύξησης του ΑΕΠ από το τέλος του 2019.

Στην Ελλάδα, η ιδιωτική κατανάλωση ήταν ο κύριος συντελεστής της ανάπτυξης, ενώ οι καθαρές εξαγωγές ήταν ένα σημαντικό «βάρος». Το 2023, οι εξαγωγές υπηρεσιών σε πραγματικούς όρους ήταν 10% χαμηλότερες από το 2019, παρά το γεγονός ότι το ισοζύγιο των ταξιδιωτικών υπηρεσιών βελτιώθηκε μέτρια. Η αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες ήταν θεαματική (+92%), αλλά εν μέρει οφειλόταν στο πρόγραμμα Golden Visa. Το σημείο εκκίνησης ήταν επίσης πολύ χαμηλό – το 2019 οι επενδύσεις στην ευρωζώνη εξακολουθούσαν να είναι 12 φορές υψηλότερες από ό,τι στην Ελλάδα.

H Oxford Economics πιστεύει ότι η υπεραπόδοση της Νότιας Ευρώπης θα εξασθενίσει τα επόμενα χρόνια, για τέσσερις λόγους. Πρώτον, οι οικονομίες της Νότιας Ευρώπης ήταν σε ιδιαίτερα αδύναμη θέση πριν την πανδημία, μετά από μια δεκαετία ασθενούς ανάπτυξης και σχετικά αυστηρών δημοσιονομικών πολιτικών. Αν και η έναρξη από μια χαμηλότερη βάση δεν αποτελεί σε εγγύηση για ισχυρότερες επιδόσεις, είναι πιθανό ότι μέρος της πρόσφατης υπεραπόδοσης σχετίζεται με αυτό και είναι απλώς κυκλική.

Δεύτερον, η ενεργειακή κρίση έπληξε περισσότερο τις οικονομίες που βασίζονται πολύ στον μεταποιητικό τομέα. Ο οίκος πιστεύει ότι η ανάπτυξη στον Βορρά θα ανακάμψει καθώς ο παγκόσμιος βιομηχανικός κύκλος αλλάζει, διαγράφοντας ορισμένα από τα «κέρδη» που έχει καταγράψει ο Νότος.

Τρίτον, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία για διαρθρωτική αλλαγή στις οικονομίες του Νότου. Τα ποσοστά συμμετοχής στην αγορά εργασίας έχουν αυξηθεί, αλλά αυτό συνέβη σε ολόκληρη την ευρωζώνη και, επιπλέον, το ΑΕΠ ανά ώρα εργασίας στο Νότο παραμένει μακράν το χαμηλότερο στην ευρωζώνη.

Τέταρτον, η επανεισαγωγή των δημοσιονομικών κανόνων θα περιορίσει σημαντικά τη δυνατότητα στήριξης της οικονομίας για τις κυβερνήσεις που έχουν το μικρότερο δημοσιονομικό περιθώριο.

«Κατά συνέπεια, αναμένουμε ότι τα κέρδη της Νότιας Ευρώπης θα εξασθενίσουν τα επόμενα χρόνια, αν και με σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών.», τονίζει ο οίκος

Ανάλογες είναι και οι απόψεις της ING. Οι επενδύσεις των χωρών της περιφέρειας οι οποίες υποστηρίζονται από τους σημαντικούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, θα βοηθήσουν στο να καταστήσουν τις οικονομίες τους πιο προστατευμένες μελλοντικά, σημειώνει ο επικεφαλής οικονομολόγος της ευρωζώνης στην ING Bank, Μπερτ Κολίν. «Θα αμφισβητήσουν τη Γερμανία και τη Γαλλία ως τις δυνάμεις της Ευρώπης; Αυτό είναι τουλάχιστον υπερβολικό», επισημαίνει χαρακτηριστικά.

Όπως ωστόσο τονίζει η Oxford Economics, η Ελλάδα είναι η μόνη από το Νότο που θα καταγράψει αύξηση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ τις επόμενες δεκαετίες, χάρη στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Ουσιαστικά η υπεραπόδοση της Ελλάδας από το 2019 οφείλεται στην εγχώρια ζήτηση και στις επενδύσεις. Αν και οι επενδύσεις θα επιβραδυνθούν κάπως λόγω των υψηλότερων επιτοκίων και των αυστηρότερων κανόνων για το πρόγραμμα Golden Visa, ωστόσο δεν αναμένεται να εκτροχιάσουν τη σχετικά ισχυρή ανάπτυξη της Ελλάδας – χάρη και στα υψηλά οφέλη από τις επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης. Παράλληλα οι εξαγωγές θα αυξηθούν σημαντικά από φέτος.

Facebook Comments